ธนบัตรเป็นเงินตราที่ใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย จึงต้องเป็นสิ่งพิมพ์ที่ยากต่อการปลอมแปลง และยังเป็นสื่อกลางที่สะท้อนเอกลักษณ์ความเป็นไทย คุณค่าทางศิลปะ และประณีตสวยงาม
ธนบัตรจึงมีลักษณะพิเศษที่ยากต่อการปลอมแปลง แต่ง่ายต่อการสังเกตและตรวจสอบ ซึ่งการสังเกตสามารถทำได้ด้วยวิธีการง่ายๆ ดังนี้ สัมผัส ยกส่อง และพลิกเอียง ทั้งนี้ เพื่อความมั่นใจควรสังเกตตรวจสอบจุดสำคัญต่างๆ บนธนบัตรอย่างน้อย 3 จุดขึ้นไป
สัมผัส
1. กระดาษธนบัตร
ทำจากกระดาษที่มีใยฝ้ายเป็นส่วนประกอบหลัก จึงมีความแกร่ง ทนทาน และไม่ยุ่ยง่าย เมื่อจับสัมผัสจะให้ความรู้สึกแตกต่างจากกระดาษทั่วไป
ธนบัตรแบบ 17 |
 ธนบัตรแบบ 16
|
2. ลายพิมพ์เส้นนูน
เกิดจากการพิมพ์โดยใช้แม่พิมพ์ที่มีร่องหมึกลึกและใช้แรงกดพิมพ์สูง หมึกพิมพ์จึงนูนขึ้นมาจากเนื้อกระดาษ ภาพและลายเส้นที่ได้จึงมีรายละเอียดคมชัด ซึ่งใช้ในการพิมพ์พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ คำว่า "รัฐบาลไทย" ตัวอักษรและตัวเลขแจ้งชนิดราคา เมื่อสัมผัสด้วยปลายนิ้วมือ จะรู้สึกสะดุด
ธนบัตรแบบ 17 |
 ธนบัตรแบบ 16
|
ยกส่อง
3. ลายน้ำ
เป็นส่วนหนึ่งในเนื้อกระดาษ เกิดขึ้นจากขั้นตอนการผลิตกระดาษโดยใช้กรรมวิธีพิเศษที่ทำให้เนื้อกระดาษมีความหนาบางไม่เท่ากันจนเกิดเป็นภาพตามต้องการ ลายน้ำในธนบัตรไทยเป็นพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อยกส่องกับแสงสว่างจะเห็นได้อย่างชัดเจนทั้งด้านหน้าและด้านหลังของธนบัตร นอกจากนี้ ลายน้ำยังมีตัวเลขชนิดราคารูปลายไทยที่โปร่งแสงเป็นพิเศษ
ธนบัตรแบ 17
ธนบัตรแบ 16
4. ภาพซ้อนทับ
เกิดจากเครื่องพิมพ์ที่สามารถพิมพ์ภาพทั้งสองด้านได้ในเวลาเดียวกัน ทำให้ลวดลายที่ออกแบบไว้ในตำแหน่งตรงกันทั้งด้านหน้าและด้านหลังซ้อนทับกันสนิท หรือประกอบกันขึ้นเป็นลวดลายหรือภาพที่สมบูรณ์ สามารถสังเกตได้ด้วยการยกธนบัตรขึ้นส่องดูกับแสงสว่าง
ธนบัตรแบบ 17
ธนบัตรแบบ 16
พลิกเอียง
5. ตัวเลขแฝง
ตัวเลขแจ้งชนิดราคาซ่อนอยู่ในลายประดิษฐ์ มองเห็นได้เมื่อเอียงธนบัตรเข้าหาแสงสว่าง
ธนบัตรแบบ 17
|
|
|
ธนบัตรแบบ 16 (ชนิดราคา 500 และ 1000 บาท ลายประดิษฐ์จะเปลี่ยนจากสีทองเป็นสีเขียวด้วย)
|
6. หมึกพิมพ์พิเศษ
ลายดอกประดิษฐ์ ภายในมีตัวเลขแจ้งชนิดราคา เมื่อพลิกธนบัตรขึ้นลงหรือพลิกซ้ายขวา ชนิดราคา 500 บาทและ 1000 บาท จะเห็นการเคลื่อนไหวและเปลี่ยนสลับสี ส่วนชนิดราคา 100 บาท จะเห็นเป็นประกาย
| 
ธนบัตรแบบ 17 (ชนิดราคา 500 บาท และ 1000 บาท) |  ธนบัตรแบบ 17 (ชนิดราคา 100 บาท)
|
ลวดลายจัดเรียงกันในแนวตั้ง เมื่อพลิกเปลี่ยนมุมมองจะเห็นเป็นสีเหลือบเหลือง
ธนบัตรแบบ 17 (ชนิดราคา 500 บาท และ 1000 บาท)
7. แถบสี
เกิดขึ้นตั้งแต่ขั้นตอนการผลิตกระดาษโดยใช้กรรมวิธีพิเศษที่ฝังแถบพลาสติกขนาดเล็กเคลือบด้วยสีโลหะไว้ในเนื้อกระดาษตามแนวตั้ง และมีบางส่วนของแถบปรากฎให้เห็นเป็นระยะ จะเปลี่ยนสีเมื่อเปลี่ยนมุมมอง ภายในแถบมีตัวเลขและตัวอักษรแจ้งชนิดราคาขนาดเล็ก เมื่อยกธนบัตรส่องดูกับแสงสว่างจะมองเห็นอ่านได้ชัดเจน
ธนบัตรแบบ 17
ธนบัตรแบบ 16
8. แถบฟอยล์ภาพ 3 มิติ
ผนึกไว้ตามแนวตั้ง ภายในมีภาพที่เป็นมิติ เมื่อพลิกเอียงธนบัตรไปมาจะเห็นองค์ประกอบต่างๆ ในแถบฟอยล์เคลื่อนไหว และเปลี่ยนสีสะท้อนแสงวาววับสวยงาม
|
 ธนบัตรแบบ 16
|
9. ลักษณะพิเศษภายใต้รังสีเหนือม่วง
พิมพ์ด้วยหมึกพิมพ์พิเศษเรืองแสง เป็นหมึกพิมพ์ซึ่งสามารถมองเห็นการเรืองแสงเมื่ออยู่ภายใต้รังสีเหนือม่วง ซึ่งนำมาใช้บริเวณลวดลายสีพื้น หมวดอักษรและเลขหมายของธนบัตร
ธนบัตรแบบ 17
|
 ธนบัตรแบบ 16
|