• EN
    • EN
  • เกี่ยวกับ ธปท.
    • บทบาทหน้าที่และประวัติ
    • การกำกับดูแลกิจการที่ดี
    • ธปท. กับบทบาทการพัฒนาอย่างยั่งยืน
    • ความร่วมมือระหว่างประเทศ
    • กฎหมาย/กฎเกณฑ์
    • ผังโครงสร้างองค์กร
    • คณะกรรมการ
    • รายงานทางการเงิน
    • รายงานประจำปี ธปท.
    • ธนบัตร
    • มูลนิธิ 50 ปี ธปท.
    • สมัครงานและทุน
    • พิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้
    • ศคง. 1213
    • งานและกิจกรรม
  • นโยบายการเงิน
    • คณะกรรมการ กนง.
    • เป้าหมายของนโยบายการเงิน
    • กำหนดการประชุม
    • ผลการประชุม กนง.
    • เอกสารเผยแพร่ของ กนง.
    • ความรู้เรื่องนโยบายการเงิน
    • ภาวะเศรษฐกิจไทย
    • เศรษฐกิจภูมิภาค
    • งานวิจัยและสัมมนาวิชาการ
  • สถาบันการเงิน
    • คณะกรรมการ กนส.
    • โครงสร้างระบบ สง. ไทย
    • บทบาทของ ธปท. ด้าน สง.
    • การกำหนดนโยบาย สง.
    • การกำกับตรวจสอบ สง.
    • ความร่วมมือกับผู้กำกับดูแลอื่น
    • ธุรกิจการเงินที่ ธปท. กำกับดูแล​​​​
    • มุมสถาบันการเงิน
    • การธนาคารเพื่อความยั่งยืน
    • โครงการพัฒนา Digital Factoring Ecosystem
    • โครงการ API Standard
  • ตลาดการเงิน
    • การดำเนินนโยบายการเงิน
    • การบริหารเงินสำรอง
    • การพัฒนาตลาดการเงิน
    • ตลาดเงินตราต่างประเทศ
    • หลักเกณฑ์การแลกเปลี่ยนเงิน
    • การลงทุนโดยตรง ตปท.
    • อัตราดอกเบี้ยอ้างอิงและแนวทางรองรับการยุติการใช้ LIBOR
    • โครงการลงทะเบียนแสดงตัวตนของผู้ลงทุนตราสารหนี้ในประเทศไทย (BIR)
  • ระบบการชำระเงิน
    • คณะกรรมการ กรช.
    • นโยบายการชำระเงิน
    • การกำกับดูแลระบบการชำระเงิน
    • การกำกับตาม พ.ร.บ. ระบบการชำระเงิน 2560
    • บริการระบบการชำระเงิน
    • แนวนโยบาย/แนวปฏิบัติ /มาตรฐานระบบการชำระเงิน
    • ระเบียบ/ประกาศระบบการชำระเงิน
    • เทคโนโลยีทางการเงิน
    • การชำระเงินกับต่างประเทศ
  • วิจัยและสัมมนา
    • งานวิจัย
    • งานสัมมนา
    • สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย ​อึ๊งภากรณ์
  • สถิติ
    • สถิติตลาดการเงิน
    • สถิติเศรษฐกิจการเงิน
    • สถิติสถาบันการเงิน
    • สถิติระบบการชำระเงิน
    • สถิติเศรษฐกิจการเงินภูมิภาค
    • เครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจสำคัญ
    • แผนภูมิข้อมูลเศรษฐกิจสำคัญ
    • การรับส่งข้อมูลกับ ธปท.
    • บทความและเอกสารเผยแพร่ด้านสถิติ
    • คู่มือประชาชนด้านสถิติ
    • บริการข้อมูล BOT API

  • หน้าหลัก
  • > ธนบัตร
  • > การผลิตธนบัตร
ธนบัตร
ธนบัตร
  • แบบธนบัตร
    • ธนบัตรที่ระลึก
  • การผลิตธนบัตร
  • การบริหารจัดการธนบัตร
    • การออกใช้ธนบัตรและทุนสำรองเงินตรา
    • ศูนย์จัดการธนบัตร
  • คำถาม คำตอบ
  • การให้ความรู้ด้านธนบัตร
    • นิทรรศการกิจการธนบัตร
    • โครงการธนบัตรน่ารู้
  • เกี่ยวกับสายออกบัตรธนาคาร
    • ประวัติโรงพิมพ์ธนบัตร
    • วิวัฒนาการธนบัตรไทย
    • รางวัลและการรับรอง
    • ธปท. กับ ธนบัตร
  • ข้อมูลสำหรับสถาบันการเงิน
  • ระเบียบ ธปท. ประกาศ ธปท. คู่มือปฏิบัติงานด้านธนบัตร


โรงพิมพ์ธนบัตร ธนาคารแห่งประเทศไทย 

มีหน้าที่พิมพ์ธนบัตรและพิมพ์สิ่งพิมพ์อื่นตามที่ธนาคารแห่งประเทศไทยกำหนด โดยความเห็นชอบของรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงการคลัง ทั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพิมพ์ธนบัตรขึ้นใช้เองภายในประเทศให้เพียงพอกับความต้องการตามสถานการณ์ และพิมพ์สิ่งพิมพ์อื่นให้ได้ผลผลิตมีคุณภาพสูง มีประสิทธิภาพในการจัดการและให้กิจการดำเนินไปได้โดยสม่ำเสมอ ตลอดจนดำเนินการพิมพ์ธนบัตรให้เป็นไปอย่างปลอดภัยที่สุด ซึ่งมีทุนสำรองเงินตราตามที่กำหนดในพระราชบัญญัติเงินตรา พุทธศักราช ๒๕๐๑ เป็นทุนหนุนหลัง 

ปัจจุบันโรงพิมพ์ธนบัตร ธนาคารแห่งประเทศไทย ยังคงมุ่งมั่นพัฒนาสร้างสรรค์นวัตกรรมการผลิตธนบัตรให้ก้าวล้ำนำสมัย เพื่อให้เป็นหนึ่งในผู้นำด้านการพิมพ์สิ่งพิมพ์มีค่าระดับโลกในอนาคต


​กระบวนการผลิตธนบัตร 

1. การออกแบบธนบัตร 

เริ่มด้วยการกำหนดเรื่องราว ภาพ และข้อความที่จะนำมาใช้ในธนบัตร ซึ่งที่ผ่านมาเป็นเรื่องเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจ ประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม และวัฒนธรรมประจำชาติ หลังจากนั้นจึงจัดองค์ประกอบภาพด้วยการเขียนลวดลายและสีของแบบธนบัตรให้คล้ายกับธนบัตรที่จะพิมพ์จริงมากที่สุด 
ในปัจจุบันยังคงออกแบบด้วยฝีมือของศิลปินผู้มีความรู้ความชำนาญด้านศิลปะและมีความละเอียดประณีต ควบคู่ไปกับการสร้างลวดลายธนบัตรด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ทันสมัย  ซึ่งหลักในการออกแบบต้องคำนึงถึงความสวยงามน่าใช้  ขนาดที่เหมาะสมสะดวกต่อการพกพา เน้นเอกลักษณ์ความเป็นไทย ข้อจำกัดด้านเทคนิคในการผลิต และลักษณะต่อต้านการปลอมแปลงที่จะนำมาใช้ 

​

​

​

​2. การผลิตแม่แบบแม่พิมพ์ 

เป็นขั้นตอนการผลิตต้นฉบับเพื่อเป็นแม่แบบสำหรับผลิตแม่พิมพ์ธนบัตร ซึ่งมีทั้งการแกะแผ่นโลหะด้วยมือเพื่อผลิตแม่พิมพ์เส้นนูน และงานเขียนลวดลายสีพื้นด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ ซึ่งเป็นลายเส้นที่มีความละเอียดซับซ้อนสูงเพื่อผลิตแม่พิมพ์สีพื้น ในขั้นตอนนี้จะต้องอาศัยความประณีตและความอุตสาหะของบุคลากรเป็นพิเศษ เพื่อให้ลวดลายทุกเส้นคมชัดสวยงาม โดยเฉพาะพนักงานแกะโลหะที่ต้องได้รับการฝึกฝนทักษะจนชำนาญและสั่งสมประสบการณ์นานปี กว่าจะสามารถแกะลวดลายได้งดงาม ถูกสัดส่วน 
หลังจากนั้น จึงประกอบต้นฉบับทั้งหมดเข้าด้วยกันตามแบบโดยเทคนิคการถ่ายภาพทางการพิมพ์และเครื่องคอมพิวเตอร์ เพื่อใช้สำหรับผลิตแม่พิมพ์สีพื้น แม่พิมพ์เส้นนูน และแม่พิมพ์ลายเซ็นต่อไป

​

​

​

​3. การพิมพ์ธนบัตร  

ก) การพิมพ์สีพื้น
เป็นงานขั้นตอนแรกของการพิมพ์ธนบัตร โดยใช้เครื่องพิมพ์ที่สามารถพิมพ์ภาพได้ทั้งสองด้านในเวลาเดียวกัน ทำให้บางส่วนของลวดลายที่ตั้งใจออกแบบไว้ในตำแหน่งตรงกันทั้งด้านหน้าและด้านหลังของธนบัตรซ้อนทับกันสนิท หรือประกอบขึ้นเป็นลวดลายที่สมบูรณ์ ซึ่งเป็นลักษณะต่อต้านการปลอมแปลงอย่างหนึ่ง 
ข) การพิมพ์เส้นนูน
เป็นการพิมพ์ภาพและลวดลายต่าง ๆ ด้วยเครื่องพิมพ์แบบพิเศษที่ใช้แรงกดพิมพ์สูงและหมึกพิมพ์ซึ่งมีความเหนียวหนืดสูง เพื่อทำให้หมึกพิมพ์กองนูนบ​นผิวกระดาษ ทำให้ได้รายละเอียดและความอิ่มตัวของสีสูง ใช้ในการพิมพ์พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ และตัวเลขแจ้งราคาด้านหน้าธนบัตร ซึ่งเป็นลักษณะต่อต้านการปลอมแปลงที่สำคัญในการผลิตธนบัตรและสิ่งพิมพ์มีค่าอื่น 
ค) การพิมพ์เลขหมาย
ธนบัตรที่มีคุณภาพตามมาตรฐานตามที่กำหนดจะถูกส่งไปพิมพ์เลขหมาย ด้วยการพิมพ์แบบพื้นนูน (Letterpress Printing) แม่พิมพ์ของเลขหมายมีลักษณะเป็นวงแหวน 9 วง เรียงติดกันเป็น 1 ชุด ประกอบด้วย หมวดเลขหมาย หมวดตัวอักษร และเลขหมาย 7 หลัก โดยหมายเลขธนบัตรแต่ละฉบับที่เป็นแบบและชนิดราคาเดียวกันจะไม่ซ้ำกันเด็ดขาด  นอกจากนี้ หมึกที่ใช้พิมพ์เลขหมายเป็นหมึกพิมพ์ พิเศษ เมื่อส่องภายใต้รังสีเหนือม่วงจะเปลี่ยนเป็นสีส้มเรืองแสงได้ 

​

​

​เครื่องพิมพ์สีพื้น

 แผ่นพิมพ์ธนบัตรที่ผ่านการพิมพ์สีพื้นด้านหน้า

​

​

เครื่องพิมพ์เส้นนูน

​แม่พิมพ์เส้นนูน 

​​

​

เ​ครื่องพิมพ์เลขหมายและลายเซ็น

​แผ่นพิมพ์ธนบัตรที่พิมพ์เลขหมายและลายเซ็นแล้ว

​4. การตรวจสอบคุณภาพ

การตรวจสอบคุณภาพแผ่นพิมพ์ธนบัตรถือเป็นขั้นตอนสำคัญขั้นตอนหนึ่ง เพื่อให้ธนบัตรที่จะนำออกใช้มีคุณภาพตามมาตรฐาน ซึ่งธนบัตรทุกแผ่นทุกฉบับจะต้องผ่านการตรวจนับจำนวนทุกขั้นตอนอย่างละเอียด ตั้งแต่กระดาษเปล่าจนตัดเป็นธนบัตรสำเร็จรูป โดยการคัดแยกแบ่งเป็น ๓ ลักษณะ ได้แก่
๑. แผ่นพิมพ์ดี คือ  แผ่นพิมพ์ที่มีธนบัตรทุกฉบับตรงตามมาตรฐาน  จะส่งไปพิมพ์เลขหมายหมวดปกติ
๒. แผ่นพิมพ์ชำรุดบางส่วน คือ แผ่นพิมพ์ที่มีธนบัตรบางฉบับคุณภาพไม่ตรงตามมาตรฐาน  จะส่งไปพิมพ์เลขหมายหมวดชำรุดบางส่วน
๓. แผ่นพิมพ์เสีย คือ แผ่นพิมพ์ธนบัตรที่คุณภาพไม่ตรงตามมาตรฐาน  จะถูกส่งไปทำลายโดยมีมาตรการควบคุมจำนวนทั้งก่อนและหลังการทำลายอย่างรัดกุม

​

​

5. การผลิตธนบัตรสำเร็จรูป 

แผ่นพิมพ์ธนบัตรที่ผ่านการพิมพ์เลขหมายลายเซ็นแล้ว จะถูกส่งไปผลิตเป็นธนบัตรสำเร็จรูปด้วยการตัดเป็นรายฉบับ และเข้าสู่การรัดแหนบ รัดมัด และห่อด้วยพลาสติก โดยจะมีการตรวจนับจำนวนธนบัตรในทุกขั้นตอนของการผลิต เพื่อให้ธนบัตรมีจำนวนถูกต้อง ครบถ้วน พร้อมจัดส่งสู่มือประชาชนต่อไป​

​

​

​


 printing_process.jpg

Share
Tweet
Share
Tweet
เกี่ยวกับ ธปท.
  • บทบาทหน้าที่และประวัติ
  • การกำกับดูแลกิจการที่ดี
  • ธปท. กับบทบาทการพัฒนาอย่างยั่งยืน
  • ความร่วมมือระหว่างประเทศ
  • กฎหมาย/กฎเกณฑ์
  • ผังโครงสร้างองค์กร
  • คณะกรรมการ
  • รายงานทางการเงิน
  • รายงานประจำปี ธปท.
  • ธนบัตร
  • มูลนิธิ 50 ปี ธปท.
  • สมัครงานและทุน
  • พิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้
  • ศคง. 1213
  • งานและกิจกรรม
นโยบายการเงิน
  • คณะกรรมการ กนง.
  • เป้าหมายของนโยบายการเงิน
  • กำหนดการประชุม
  • ผลการประชุม กนง.
  • เอกสารเผยแพร่ของ กนง.
  • ความรู้เรื่องนโยบายการเงิน
  • ภาวะเศรษฐกิจไทย
  • เศรษฐกิจภูมิภาค
  • งานวิจัยและสัมมนาวิชาการ
สถาบันการเงิน
  • คณะกรรมการ กนส.
  • โครงสร้างระบบ สง. ไทย
  • บทบาทของ ธปท. ด้าน สง.
  • การกำหนดนโยบาย สง.
  • การกำกับตรวจสอบ สง.
  • ความร่วมมือกับผู้กำกับดูแลอื่น
  • ธุรกิจการเงินที่ ธปท. กำกับดูแล​​​​
  • มุมสถาบันการเงิน
  • การธนาคารเพื่อความยั่งยืน
  • โครงการพัฒนา Digital Factoring Ecosystem
  • โครงการ API Standard
ตลาดการเงิน
  • การดำเนินนโยบายการเงิน
  • การบริหารเงินสำรอง
  • การพัฒนาตลาดการเงิน
  • ตลาดเงินตราต่างประเทศ
  • หลักเกณฑ์การแลกเปลี่ยนเงิน
  • การลงทุนโดยตรง ตปท.
  • อัตราดอกเบี้ยอ้างอิงและแนวทางรองรับการยุติการใช้ LIBOR
  • โครงการลงทะเบียนแสดงตัวตนของผู้ลงทุนตราสารหนี้ในประเทศไทย (BIR)
ระบบการชำระเงิน
  • คณะกรรมการ กรช.
  • นโยบายการชำระเงิน
  • การกำกับดูแลระบบการชำระเงิน
  • การกำกับตาม พ.ร.บ. ระบบการชำระเงิน 2560
  • บริการระบบการชำระเงิน
  • แนวนโยบาย/แนวปฏิบัติ /มาตรฐานระบบการชำระเงิน
  • ระเบียบ/ประกาศระบบการชำระเงิน
  • เทคโนโลยีทางการเงิน
  • การชำระเงินกับต่างประเทศ
สถิติ
  • สถิติตลาดการเงิน
  • สถิติเศรษฐกิจการเงิน
  • สถิติสถาบันการเงิน
  • สถิติระบบการชำระเงิน
  • สถิติเศรษฐกิจการเงินภูมิภาค
  • เครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจสำคัญ
  • แผนภูมิข้อมูลเศรษฐกิจสำคัญ
  • การรับส่งข้อมูลกับ ธปท.
  • บทความและเอกสารเผยแพร่ด้านสถิติ
  • คู่มือประชาชนด้านสถิติ
  • บริการข้อมูล BOT API
ตารางเวลาเผยแพร่
เงื่อนไขการให้บริการ
นโยบายคุ้มครอง
ข้อมูลส่วนบุคคล
เชื่อมโยง
คำถามถามบ่อย
ติดต่อ ธปท.

©2015 Bank of Thailand. All rights reserved.   ( เว็บไซต์นี้รับชมได้ดี ด้วยเว็บเบราว์เซอร์ Chrome, Safari, Firefox หรือ IE 10 ขึ้นไป )
สอบถาม/ข้อเสนอแนะ/ร้องเรียน
ลงทะเบียนรับข้อมูล/ข่าวสาร

ผู้จัดการบริการ
ทิพวรรณ โทร 0-2356-8687
นฤบดินทร์ โทร 0-2356-8687

©2015 Bank of Thailand. All rights reserved.