ลักษณะต่อต้านการปลอมแปลงในธนบัตร

​​​ธนบัตรเป็นสิ่งพิมพ์มีค่า ซึ่งมีความพิเศษแตกต่างจากสิ่งพิมพ์มีค่าประเภทอื่น ธนาคารแห่งประเทศไทยได้พยายามค้นคว้าวิจัยและพัฒนาเทคนิคใหม่อยู่ตลอดเวลา เพื่อให้ธนบัตรยากต่อการปลอมแปลงและลอกเลียนแบบ 

ธนบัตรรัฐบาลไทยที่หมุนเวียนอยู่ในปัจจุบัน มีลักษณะต่อต้านการปลอมแปลงที่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่าและเครื่องมือ ดังนี้ 

1. กระดาษธนบัตร 

ทำจากกระดาษที่มีใยฝ้ายเป็นส่วนประกอบหลัก จึงมีความแกร่งทนทานและไม่ยุ่ยง่าย เมื่อจับสัมผัสจะให้ความรู้สึกแตกต่างจากกระดาษทั่วไป 

​

​

2. ลายพิมพ์เส้นนูน 

เกิดจากการพิมพ์เส้นนูนโดยใช้แม่พิมพ์ที่มีร่องหมึกลึกและและใช้แรงกดพิมพ์สูง หมึกพิมพ์จึงนูนขึ้นมาจากเนื้อกระดาษ รวมถึงภาพและลายเส้นมีรายละเอียดคมชัด ซึ่งใช้พิมพ์พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ คำว่า "รัฐบาลไทย" ตัวอักษรและตัวเลขแจ้งชนิดราคา 

3. ลายน้ำ 

เป็นส่วนหนึ่งในเนื้อกระดาษ เกิดจากขั้นตอนการผลิตกระดาษโดยใช้กรรมวิธีพิเศษที่ทำให้เนื้อกระดาษมีความหนาบางไม่เท่ากันจนเกิดเป็นภาพตามต้องการ ธนบัตรไทยมีลายน้ำเป็นพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อยกส่องกับแสงสว่างจะเห็นได้อย่างชัดเจนทั้งด้านหน้าและด้านหลังของธนบัตร นอกจากนี้ ลายน้ำยังมีรูปลายไทย หรือตัวเลขไทย ที่มีความโปร่งแสงเป็นพิเศษวางควบคู่ไว้ด้วยซึ่งจะแตกต่างกันไปตามชนิดราคาและแบบของธนบัตร  

4. ​แถบสีในเนื้อกระดาษ  

เกิดจากขั้นตอนการผลิตกระดาษโดยใช้กรรมวิธีพิเศษที่ฝังแถบพลาสติกขนาดเล็กเคลือบด้วยสีโลหะไว้ในเนื้อกระดาษตามแนวตั้ง บนแถบจะมีตัวเลขและตัวอักษรขนาดเล็กแจ้งชนิดราคาธนบัตร  เมื่อยกธนบัตรส่องดูกับแสงสว่างจะมองเห็นและอ่านได้ทั้งสองด้าน​

5. ภาพซ้อนทับ 

เกิดจากเครื่องพิมพ์ที่สามารถพิมพ์ภาพได้ทั้งสองด้านในเวลาเดียวกัน ทำให้ลวดลายที่ออกแบบไว้ในตำแหน่งตรงกันทั้งด้านหน้าและด้านหลังซ้อนทับกันสนิท หรือประกอบกันขึ้นเป็นลวดลายหรือภาพที่สมบูรณ์ สามารถสังเกตได้ด้วยการยกธนบัตรขึ้นส่องดูกับแสงสว่าง 

6. หมึกพิมพ์พิเศษสลับสี 

เป็นหมึกพิมพ์ซึ่งสา​มารถเปลี่ยนจากสีหนึ่งสลับเป็นอีกสีหนึ่งเมื่อมองจากต่างมุม สามารถสังเกตเห็นได้ด้วยการพลิกเอียงธนบัตร 

7. แถบฟอยล์สีเงิน  

ผนึกบนด้านหน้าธนบัตรมีลักษณะพิเศษ  เป็นภาพที่มีมิติเมื่อพลิกเอียงธนบัตรไปมาจะเห็นองค์ประกอบต่าง ๆ ในแถบฟอยล์เคลื่อนไหว และเปลี่ยนสีสันสะท้อนแสงวาววับสวยงาม 

8. ตัวเลขแฝง 

เป็นตัวเลขที่ซ่อนอยู่ในลวดลายเส้นนูน ไม่สามารถมองเห็นในแนวราบปกติ แต่จะมองเห็นได้เมื่อพลิกเอียงธนบัตรในมุมมองที่เหมาะสม