รายงานระบบการชำระเงินประจำปี

ปี 2561 เป็นปีที่อยู่ในช่วงระหว่างการเปลี่ยนผ่านจากแผนกลยุทธ์ระบบการชำระเงิน (แผนกลยุทธ์ฯ) ฉบับที่ 3 ไปสู่แผนกลยุทธ์ฯ ฉบับที่ 4 ซึ่งผลสัมฤทธิ์ของการดำเนินการภายใต้แผนกลยุทธ์ฯ ทั้ง 3 ฉบับก่อนหน้านี้เป็นการวางรากฐานของระบบการชำระเงินให้มีประสิทธิภาพ มั่นคง ปลอดภัย สอดคล้องกับมาตรฐานสากล และเพื่อให้การกำหนดทิศทางของระบบการชำระเงินเป็นไปอย่างต่อเนื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) จึงได้จัดทำแผนกลยุทธ์ฯ ฉบับที่ 4 เพื่อเป็นกรอบในการพัฒนาระบบการชำระเงินระยะต่อไป (พ.ศ. 2562 - 2564) โดยมีเป้าหมายในการยกระดับ digital payment ให้เป็นทางเลือกหลักในการชำระเงิน ผ่านการสร้างระบบนิเวศน์ (ecosystem) ให้รองรับกับความต้องการของผู้ใช้บริการชำระเงินอย่างแท้จริง

ปี 2560 ที่ผ่านมาเป็นปีที่มีพัฒนาการสำคัญหลายอย่างเกิดขึ้นในระบบการชำระเงินของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านโครงสร้างพื้นฐานระบบการชำระเงินที่ทำให้ประชาชนเข้าถึงบริการทางการเงินได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ผลักดันให้ปริมาณธุรกรรม e-Payment ในปี 2560 มีการเติบโตถึงร้อยละ 30 เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า นอกจากการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้เข้าถึงประชาชนมากขึ้น ธปท. ก็ยังให้ความสำคัญกับการกำกับดูแลเพื่อความปลอดภัยและการคุ้มครองผู้บริโภคมาโดยตลอด โดยในปี 2560 ที่ผ่านมา ธปท. ร่วมกับกระทรวงการคลังในการผลักดันการออกพระราชบัญญัติระบบการชำระเงิน พ.ศ. 2560 ซึ่งกฎหมายใหม่นี้จะช่วยให้กฎหมายที่เกี่ยวกับการชำระเงินมีความเป็นเอกภาพ ลดความซ้ำซ้อนของกฎหมายเดิมที่มีหลายฉบับ ส่งเสริมให้ผู้ให้บริการสามารถพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ได้ ภายใต้การกำกับดูแลที่เหมาะสม ในขณะเดียวกัน ผู้ใช้บริการก็มั่นใจได้ว่าจะได้รับการคุ้มครองอย่างเป็นธรรมภายใต้กฎหมายฉบับนี้

ในปี 2559 ธปท. ได้ผลักดันการดำเนินงานภายใต้แผนยุทธศาสตร์ National e-Payment โดยเฉพาะในส่วนที่ ธปท. รับผิดชอบ 2 โครงการ คือ โครงการระบบพร้อมเพย์ ซึ่งเป็นการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานระบบการชำระเงินของประเทศ และโครงการขยายการใช้บัตร เพื่อส่งเสริมการกระจายอุปกรณ์รับชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ให้แพร่หลายและช่วยเพิ่มการเข้าถึงบริการชำระเงินของประชาชน รวมทั้งได้ออกประกาศหลักเกณฑ์ที่ส่งเสริมการใช้บัตรเดบิตที่ออกและใช้ภายในประเทศ เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนมีช่องทางชำระเงินที่สะดวก ใช้ได้แพร่หลาย ร้านค้ามีช่องทางรับชำระเงินที่ต้นทุนต่ำ รวมทั้งอยู่ระหว่างจัดทำร่างแนวปฏิบัติ QR code สำหรับการชำระเงินและการโอนเงิน ซึ่งจะช่วยให้การชำระเงินและการโอนเงินของประชาชน ภาคธุรกิจ และ SMEs สะดวกขึ้น มีข้อมูลรองรับการออกใบเสร็จรับเงินหรือใบกำกับภาษีตามหลักเกณฑ์ของกรมสรรพากร และรองรับการชำระใบแจ้งหนี้ผ่านสมาร์ทโฟนได้ด้วย

ในช่วงที่ผ่านมา การเงินของไทยมีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากจากปัจจัยหลายประการ ได้แก่ ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการสื่อสารโดยเฉพาะโทรศัพท์เคลื่อนที่แบบสมาร์ทโฟนที่มีความสามารถมากขึ้นด้วยราคาที่ต่ำลง พฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปิดรับเทคโนโลยีมากขึ้น แนวโน้มของบริการทางการเงินที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมที่ธนาคารพาณิชย์เป็นผู้ให้บริการรายใหญ่ เริ่มมีผู้ให้บริการกลุ่มต่าง ๆ เข้ามาเสนอบริการทางการเงิน/การชำระเงินโดยอาศัยนวัตกรรมใหม่ ๆ หรือที่เรียกว่า Financial Technology ในด้านหนึ่ง ปัจจัยเหล่านี้จะส่งผลดี ให้เกิดแรงกระตุ้นในการพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ทำให้บริการการชำระเงินมีความหลากหลาย ตอบสนองความต้องการของภาครัฐ ภาคธุรกิจและประชาชนได้ดีขึ้น การสร้างสภาพแวดล้อมทางการเงินให้เอื้อต่อการพัฒนาและรองรับนวัตกรรมใหม่ ๆ เป็นเรื่องที่สำคัญ การให้ความสำคัญกับการผลักดันโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญจะเป็นการวางรากฐานสำหรับการพัฒนาระบบการชำระเงินให้มีประสิทธิภาพ มั่นคงปลอดภัย สามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงและความท้าทายรูปแบบใหม่ ๆ ได้อย่างเหมาะสม

ปี 2557 ที่ผ่านมา เป็นปีที่เราเห็นการเปลี่ยนแปลงของระบบการชำระเงินไทยเข้าสู่ยุคดิจิทัลอย่างชัดเจน โดยผู้ให้บริการทั้งที่เป็นสถาบันการเงิน (Bank) และมิใช่สถาบันการเงิน (Non-bank) มีการนำเสนอนวัตกรรมการชำระเงินใหม่ ๆ โดยเฉพาะบริการผ่านแอพพลิเคชันบนสมาร์ทโฟน และแท็บเล็ต และผ่านเทคโนโลยีสมัยใหม่ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) และคณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) เล็งเห็นว่าการพัฒนาระบบการชำระเงินซึ่งเป็นเสมือนเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงและเชื่อมโยงระบบเศรษฐกิจของประเทศ ไปสู่การชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic payment หรือ e-Payment) จะเป็นกลไกหนึ่งที่สำคัญในการขับเคลื่อนนโยบายเศรษฐกิจดิจิทัลอย่างเป็นรูปธรรม โดย e-Payment จะช่วยให้ทุกภาคส่วนทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ได้ครบวงจร