​โครงการประกันค่าเงิน: ตัวช่วย SMEs ป้องกันความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน
​
นางสาวธนันธร มหาพรประจักษ์ 
ฝ่ายนโยบายการเงิน 




​ในบริบทของเศรษฐกิจการเงินโลกที่มีความไม่แน่นอนสูงจากการระบาดของไวรัสโควิด-19 ข้อพิพาทการค้าระหว่างจีนและสหรัฐฯ ที่ยังไม่สิ้นสุด และสภาพคล่องที่มีมากในระบบการเงินโลกจากการดำเนินนโยบายการเงินแบบผ่อนคลายของหลายธนาคารกลาง ส่งผลให้เงินทุนเคลื่อนย้ายผันผวนมากขึ้น ดังนั้น ในระยะต่อไปเศรษฐกิจการเงินไทยยังต้องเผชิญกับความผันผวนด้านอัตราแลกเปลี่ยนที่มีมากขึ้น การบริหารจัดการความเสี่ยงนี้จึงจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับผู้ส่งออกและนำเข้าสินค้าโดยเฉพาะผู้ประกอบการ SMEs บางขุนพรหมชวนคิดในวันนี้จึงอยากชวนท่านผู้อ่านทำความรู้จักกับเครื่องมือบริหารจัดการความเสี่ยงด้านอัตราแลกเปลี่ยนและแนะนำโครงการประกันค่าเงินของ ธปท.  ซึ่งเป็นโครงการที่จะมาช่วยจัดการความเสี่ยงนี้ค่ะ

"ความผันผวนของค่าเงินเป็นสิ่งที่คาดเดาได้ยากและมักมาจากการคาดการณ์ของนักลงทุน ซึ่งเป็นปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ ผู้ประกอบการที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวข้องกับเงินตราต่างประเทศควรต้องรับมือกับความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยนได้ดีขึ้นผ่านการบริหารความเสี่ยงที่เหมาะสม"

ความผันผวนของค่าเงินเป็นสิ่งที่คาดเดาได้ยากและมักมาจากการคาดการณ์ของนักลงทุน ซึ่งเป็นปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ เช่น ในปีนี้เงินบาทมีทั้งการอ่อนค่าและแข็งค่า โดยอ่อนค่าในช่วงต้นปีจากการระบาดของไวรัสโควิด-19 ในจีน ทำให้นักลงทุนมองว่าเศรษฐกิจไทยจะหดตัวจากผลกระทบในภาคการท่องเที่ยว ส่งผลให้มีเงินทุนไหลออกและทำให้เงินบาทอ่อนค่า อย่างไรก็ดี เงินบาทเริ่มกลับมาแข็งค่าภายหลังไทยสามารถควบคุมการระบาดของโควิด-19 ได้ดี ทำให้นักลงทุนปรับมามีมุมมองที่ดีขึ้นต่อเศรษฐกิจไทย และหันมาลงทุนในตลาดเกิดใหม่ (Emerging Markets) มากขึ้น ทั้งนี้ ในช่วงที่เงินบาทผันผวน ธปท. จะดูแลไม่ให้ค่าเงินบาทเคลื่อนไหวผันผวนรุนแรงและเร็วเกินไปจนกระทบต่อความสามารถในการแข่งขันและการปรับตัวของภาคธุรกิจในระยะสั้น อย่างไรก็ดี นอกจากจะเป็นเรื่องของธนาคารกลางแล้ว ผู้ประกอบการที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวข้องกับเงินตราต่างประเทศควรต้องรับมือกับความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยนได้ดีขึ้นผ่านการบริหารความเสี่ยงที่เหมาะสมเพื่อจำกัดผลกระทบต่อรายได้และต้นทุนโดยเฉพาะผู้ประกอบการ SMEs ยิ่งมีความจำเป็นต้องบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนเพราะผลขาดทุนจากอัตราแลกเปลี่ยนอาจหักล้างกำไรของธุรกิจจนหมดได้ 

แล้วเครื่องมือบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนมีอะไรบ้าง? โดยทั่วไปมี 2 เครื่องมือหลัก เครื่องมือแรกคือการทำสัญญาซื้อหรือขายเงินตราต่างประเทศล่วงหน้า (Forward contract) หรือที่หลายคนเรียกว่าการจองฟอร์เวิร์ด โดยเป็นการตกลงที่จะซื้อหรือจะขายเงินตราต่างประเทศกับธนาคาร ณ วันที่กำหนดไว้ในอนาคต ด้วยอัตราแลกเปลี่ยนและจำนวนเงินที่ตกลงกันไว้ ณ ปัจจุบัน สำหรับเครื่องมือถัดมาคือการซื้อสิทธิ์ที่จะซื้อหรือสิทธิ์ที่จะขายเงินตราต่างประเทศในอนาคต (Options) ด้วยอัตราแลกเปลี่ยนและจำนวนเงินที่ได้ตกลงไว้ล่วงหน้า ทั้งนี้ เครื่องมือทั้ง 2 ประเภทมีความยืดหยุ่นแตกต่างกัน โดย Options จะมีความยืดหยุ่นมากกว่า เพราะสามารถเลือกใช้สิทธิ์หรือไม่ก็ได้  ในขณะที่การใช้ Forwards จำเป็นต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ระบุในสัญญา 

นอกเหนือจากเครื่องมือทางการเงินแล้ว ผู้ประกอบการสามารถเลือกใช้ทางเลือกอื่นในการบริหารความเสี่ยงได้เช่นกัน อาทิ การเปิดบัญชีเงินฝากสกุลเงินตราต่างประเทศกับธนาคารพาณิชย์ในไทยในกรณีที่ผู้ประกอบการไม่ต้องการที่จะขายเงินตราต่างประเทศทันที การบริหารรายได้และรายจ่ายที่เป็นเงินตราต่างประเทศให้สอดคล้องกันหรือการจัดการแบบ Natural hedge (เช่น  การซื้อวัตถุดิบเป็นเงินดอลลาร์ สรอ. และขายสินค้าเป็นเงินดอลลาร์ สรอ. มาจับคู่กัน) การใช้เงินตราต่างประเทศหลายสกุลกับคู่ค้าแทนการใช้เงินสกุลเดียว เป็นต้น ทั้งนี้ ไม่ว่าผู้ประกอบการจะเลือกใช้เครื่องมือใดล้วนช่วยปิดความเสี่ยงจากความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยนได้ทั้งสิ้น

แม้จะมีหลากหลายวิธีที่ผู้ประกอบการสามารถนำมาใช้ในการบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน แต่การขาดความรู้ความเข้าใจเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ผู้ประกอบการ SMEs ไม่กล้าป้องกันความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน ดังนั้น เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว ธปท. ได้ร่วมมือกับหลายหน่วยงานภาครัฐ เพื่อหาทางช่วยเหลือให้ผู้ประกอบการไทยสามารถบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนได้ดีขึ้น โดยตั้งแต่ปี 2561 ได้มีโครงการส่งเสริมความรู้ด้านบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนให้แก่ SMEs รวมถึงหากผู้ประกอบการใดมีคุณสมบัติตามที่กำหนดและผ่านการอบรม ภาครัฐจะสนับสนุนเงินให้ทดลองใช้เครื่องมือ ‘การประกันค่าเงิน’ หรือ FX options ซึ่งในปี 2563 ให้วงเงินรวม 100,000 บาทต่อราย เพิ่มขึ้นจากปีก่อน ๆ ที่ให้เงินอุดหนุน 30,000 บาทต่อรายในปี 2561 และ 50,000 บาทต่อรายในปี 2562 โดยผู้ประกอบการที่สนใจสามารถสอบถามได้จากธนาคารที่ร่วมโครงการ

มองไปข้างหน้า ความผันผวนจากอัตราแลกเปลี่ยนไม่ได้มีแนวโน้มลดลง หากผู้ประกอบการไม่บริหารความเสี่ยงเลยผู้ส่งออกมีโอกาสจะทำกำไรได้มากในกรณีบาทอ่อน แต่ก็มีโอกาสขาดทุนมากเช่นกันหากเงินบาทแข็งค่าขึ้น จึงอยากเชิญชวนผู้ประกอบการให้นำค่าประกันความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนเข้ามาเป็นต้นทุนในการดำเนินธุรกิจเช่นเดียวกับการส่งสินค้าไปต่างประเทศที่จำเป็นต้องซื้อประกันการขนส่งสินค้า เรื่องอัตราแลกเปลี่ยนก็เช่นเดียวกัน ควรเป็นส่วนหนึ่งของการทำประกันตามปกติค่ะ


บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคล ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของธนาคารแห่งประเทศไทย