​ดร. ณัฐวุฒิ พงศ์สิริ

“ราชาเพลงร็อกแอนด์โรลล” เอลวิส เพรสลีย์ (Elvis Presley) แม้ว่าจะเสียชีวิตไปนานกว่า 30 ปีแล้ว แต่ชื่อก็ยังไม่ได้เลือนหายไปจากความทรงจำของคนทั่วโลก เอลวิส เป็นต้นแบบของคนที่ประสบความสำเร็จที่ก้าวจากคนงาน กลายเป็นนักร้องเพลงป็อปที่มียอดขายมากที่สุด และเป็นหนึ่งในบุคคลที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมร่วมสมัยในศตวรรษที่ 20 ทุกวันนี้ ยังมีคนที่ยึดเอลวิสเป็นต้นแบบการร้องเพลงและเลียนแบบการแต่งกายมากกว่า 85,000 คน ทั่วโลก แฟนคลับยังคงเดินทางไปเคารพหลุมศพเอลวิสเกือบ 600,000 คน ทุกปี

ในสังคมที่เสรีภาพในการแสดงออกมีจำกัด การเป็นบุคคลต้นแบบที่ได้รับการยกย่องเทิดทูนอาจไม่ได้เกิดจากกระแสความนิยมด้านเดียว แต่ผ่านการจัดการอย่างเป็นระบบโดยภาครัฐ เหมา เจ๋อ ตุง (Mao Tse-Tung) ในสมัยที่ยังมีชีวิตอยู่ เป็นผู้ที่มีส่วนสำคัญในการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองนำประเทศจีนเข้าสู่ระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์์สามารถรวมประเทศจีนเป็นปึกแผ่นอีกครั้งหลังจากตกอยู่ใต้อิทธิพลของต่างชาติตั้งแต่สงครามฝิ่น เหมา เจ๋อ ตุง จึงได้รับการยกย่องว่าเป็นต้นแบบของการเสียสละ และเป็นนักยุทธศาสตร์ที่มีความสามารถ เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณที่ชาวจีนให้ความเคารพรัก ถึงขนาดที่มีนักเขียนตะวันตกบางคนกล่าวว่า “ประธานเหมา คือพระเจ้า ในดินแดนที่ไม่มีพระเจ้า” ศพของท่านอยู่ในโลงแก้วสุญญากาศ ซึ่งเปิดให้เข้าชมเฉพาะช่วงเช้า แต่ต้องเข้าแถวรอถึง 2 ชั่วโมง และมีเวลาดูแค่ 4 วินาที แต่ก็ยังมีคนเข้าไปแสดงความเคารพนับล้านคนทุกปี

บุคคลต้นแบบที่ใกล้ตัวเราที่สุดคือ พ่อแม่ ญาติพี่น้อง คนใกล้ชิด ครู อาจารย์ และหัวหน้างานในสังคมที่เปิดกว้างเช่นปัจจุบัน เราสามารถเลือกคนที่จะเป็นต้นแบบได้หลากหลายขึ้น โดยอาจดูจากพฤติกรรมการใช้ชีวิต ความสำเร็จในหน้าที่การงาน ความร่ำรวยจากการประกอบสัมมาชีพ การเสียสละเพื่อส่วนรวม การได้มาซึ่งอำนาจอย่างถูกต้อง และแม้กระทั่งการเกิดในชาติตระกูลดี การมีบุคคลต้นแบบในใจทำให้เรามีมาตรฐานในการดำเนินรอยตาม เมื่อได้ศึกษาแนวคิด วิธีการทำงานจุดเด่นของคนต้นแบบ และนำมาปรับใช้ในการดำเนินชีวิต จะช่วยให้เราเกิดแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงานหรือใช้ชีวิตให้เต็มศักยภาพ เพื่อจะได้ประสบความสำเร็จเหมือนคนที่เรารักและศรัทธา

ใครคือคนต้นแบบที่คนส่วนใหญ่ให้การยอมรับมากที่สุดในปัจจุบัน? ถ้าหยิบชื่อ สตีฟ จอบส์ (Steve Jobs) ผู้ร่วมก่อตั้งบริษัทแอปเปิลขึ้นมา คงหาคนคัดค้านยาก ทำไมคนที่ตัดสินใจเลิกเรียนมหาวิทยาลัยกลางคัน ชอบการแต่งตัวง่ายๆ ในชุดเสื้อยืดคอเต่าสีดำ และกางเกงยีนส์ จึงกลายเป็น“คนต้นแบบ” ของคนจำนวนมาก ข้อพิสูจน์ที่เห็นได้ชัดก็คือ หนังสืออัตชีวประวัติอย่างเป็นทางการเพียงเล่มเดียวของ สตีฟ จอบส์์ ทำยอดขายได้ถึง 379,000 เล่ม ในช่วงสัปดาห์แรกที่วางจำหน่ายในสหรัฐอเมริกา สตีฟ จอบส์ ได้รับการยกย่องว่าเป็นบุคคลผู้พลิกโลก ด้วยความคิดสร้างสรรค์์ นำเสนอผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ เช่น ไอพอด ไอโฟน และไอแพด ความสำเร็จของสตีฟ จอบส์ ส่วนหนึ่งมาจากความสามารถในการเข้าใจอย่างถ่องแท้ว่าผู้บริโภคว่าต้องการอะไร ก่อนที่ผู้บริโภคจะรู้ความต้องการของตัวเองเสียอีก กระบวนการในการคิด การตัดสินใจ และการลงมือทำของเขา จึงถูกหยิบยกขึ้นมาเป็นต้นแบบเพื่อศึกษาที่คนหลากหลายวงการสาขาอาชีพต้องนั่งวิเคราะห์ถึงที่มาของแนวคิดเหล่านั้น ภายหลังการเสียชีวิตของสตีฟ จอบส์ ไม่กี่ชั่วโมง มีผู้คนทั่วโลกร่วมกันโพสต์คำไว้อาลัยบนโลกออนไลน์ มากมายกว่า 35 ล้านข้อความ ผู้บริหารในแวดวงไอที คนหนึ่งถึงกับกล่าวว่า “การจากไปของสตีฟ จอบส์์ ครั้งนี้ คงทำให้สวรรค์ได้มีโอกาสอัพเกรดตัวเองขนานใหญ่”

ในที่ทำงานจะพบว่ามีคนหลากหลายรุ่น ที่กำลังได้รับความสนใจมากที่สุดเนื่องจากเป็นคนรุ่นใหม่ และกำลังเริ่มมีบทบาทสำคัญในองค์กร คือ ผู้ที่มีอายุ ไม่เกิน 30 ปี เรียกว่า กลุ่ม Gen Y คนต้นแบบของกลุ่ม Gen Y จะมีทั้งนักกีฬา ศิลปิน นักแสดง คนดังที่มีชื่อเสียง (Celebrity) แต่ถ้าเป็นเรื่องการทำงานบุคคลที่ Gen Y ให้การยอมรับจะต้องมีลักษณะร่วม คือ ประสบความสำเร็จตั้งแต่อายุยังไม่มาก มีเงิน ชื่อเสียง และที่สำคัญคือ ต้องแสดงออกถึงความรับผิดชอบต่อสังคม เพราะเป็นที่รับรู้กันว่า Gen Y เป็นกลุ่มที่มีความเป็นจิตอาสา (Civic Mindset) มากกว่าคนรุ่นอื่น มาร์ค ซัคเกอร์เบิร์ก (Mark Zuckerberg) ดูจะเป็นตัวอย่างที่ดีที่จะเป็นคนต้นแบบในดวงใจของ Gen Y ด้วยคุณสมบัติที่ครบถ้วน คือ ประสบความสำเร็จตั้งแต่อายุยังน้อย ได้เป็นบุคคลแห่งปีของนิตยสาร Time ในฐานะผู้ก่อตั้งเครือข่ายสังคมเฟซบุ๊ก และ นิตยสาร Forbes ยังจัดอันดับให้เป็นมหาเศรษฐีที่อายุน้อยที่สุดที่ความร่ำรวยไม่ได้มาจากการรับมรดก การได้รับยอมรับในฐานะดังกล่าวตั้งแต่อายุยังไม่มาก จึงไม่ได้เกิดจากประสบการณ์การทำงาน แต่เป็นเพราะเป็นคนมีวิสัยทัศน์ และความสามารถเฉพาะตัวในการนำเทคโนโลยี องค์ความรู้ และพฤติกรรมของมนุษย์ มาผสมใช้กันได้อย่างลงตัว รวมทั้งความกล้าทำในสิ่งใหม่ๆ ที่ท้าทาย ปีที่แล้ว มาร์ค ซัคเกอร์เบิร์ก ได้ไปปรากฏตัวในรายการโอปราห์ วินฟรีย์ โชว์ (Oprah Winfrey Show) เพื่อบริจาคเงินจำนวน 100 ล้านดอลลาร์ สำหรับนำไปพัฒนาด้านการศึกษาในโรงเรียนทั่วสหรัฐอเมริกา โดยให้เหตุผลว่า เขาได้รับโอกาสมากมายในชีวิต และโอกาสเหล่านั้นก็มาจากการที่เขาได้รับการศึกษาที่ดี ดังนั้น การที่เขาบริจาคเงินเพื่อการศึกษา ก็เพียงแค่อยากจะทำบางอย่างเพื่อให้แน่ใจว่าเด็กทุกคนจะได้รับโอกาสทางการ ศึกษาที่ดีเช่นกัน

คนต้นแบบ ของ Gen Y ไม่ต้องไปไกลขนาดเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณแบบ เหมา เจ๋อ ตุง หรือเป็นสัญลักษณ์ของกระแสวัฒนธรรมร่วมสมัยตลอดกาล แบบ เอลวิส เพรสลีย์ แต่คนต้นแบบของ Gen Y จะต้องเป็นคนธรรมดาที่ประสบความสำเร็จด้วยตนเอง เข้าถึงและสัมผัสได้ง่ายกว่ากว่าคนต้นแบบในอุดมคติ และต้องมีภาพพจน์ของการทำงานเพื่อสังคม คนต้นแบบของ Gen Y จึงยังพอมีตัวอย่างให้เห็นได้มากกว่าคนดี เพราะแท้จริงแล้วในโลกนี้ คนดีจริงๆ อาจมีเหลืออยู่แค่ 2 คนเท่านั้น โดยที่คนหนึ่งได้ตายไปแล้ว แต่อีกคนยังไม่มีโอกาสได้เกิด

บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคล ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของธนาคารแห่งประเทศไทย