จากสถานการณ์โควิด เทคโนโลยีและดิจิทัลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผู้บริโภคอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งส่งผลให้รูปแบบและพฤติกรรมนักท่องเที่ยวเปลี่ยนไปเช่นกัน กระทบต่อรายได้ธุรกิจท่องเที่ยวและเกี่ยวเนื่องแตกต่างกัน

บทความนี้ ผู้เขียนจะมาฉายภาพพฤติกรรมนักท่องเที่ยวต่างชาติหลังโควิด โดยเฉพาะสัญชาติหลักที่เข้ามาเที่ยวภาคใต้สูงสุด 4 สัญชาติ ว่ามีการเปลี่ยนแปลงและส่งผลกระทบต่อธุรกิจภาคใต้อย่างไร

การท่องเที่ยวภาคใต้หลังโควิดฟื้นตัวต่อเนื่อง แต่ยังมีความแตกต่างกันในแต่ละธุรกิจที่เกี่ยวเนื่อง

• ก่อนโควิดเศรษฐกิจภาคใต้พึ่งพาการท่องเที่ยวสูง ถึง 16% ของ GRP โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวต่างชาติ ที่สร้างรายได้กว่า 77% ของรายได้จากนักท่องเที่ยวทั้งหมด โดยธุรกิจเกี่ยวเนื่องกับท่องเที่ยวสร้างงานให้คนใต้กว่า 22% ของแรงงานในภาค
• ปัจจุบันจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติส่วนใหญ่ฟื้นตัวมามากกว่าก่อนโควิด โดยกลุ่มหลักยังเหมือนช่วงก่อนโควิด ได้แก่ มาเลเซีย รัสเซีย และยุโรป (รูปที่ 1) มีเพียงจีนที่ฟื้นตัวช้า กลับมาเพียง 43% (ม.ค.-พ.ค.67) (รูปที่ 2) จากเศรษฐกิจจีนที่ชะลอตัวและมาตรการกระตุ้นการท่องเที่ยวในประเทศของจีน สะท้อนจากจำนวนเที่ยวบินตรงที่กลับมาเพียงประมาณ 60%

• ในมิติพื้นที่พบว่า นักท่องเที่ยวแต่ละสัญชาติยังนิยมเดินทางไปจังหวัดเดิมกับก่อนโควิด เช่น ชาวมาเลเซียยังคงนิยมท่องเที่ยวในจังหวัดสงขลา ขณะที่ชาวรัสเซียและยุโรปยังคงกระจุกตัวในจังหวัดภูเก็ต
• ด้านรายได้ฟื้นตัวดีเช่นกัน สอดคล้องกับจำนวนนักท่องเที่ยว แต่สังเกตเห็นว่า การฟื้นตัวของธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องกับท่องเที่ยวแตกต่างกัน โดยรายได้ธุรกิจนำเที่ยวและโชว์ ฟื้นตัวน้อยกว่าร้านอาหารหรือโรงแรม ส่วนหนึ่งจากพฤติกรรมนักท่องเที่ยวที่เปลี่ยนไป (รูปที่ 3)

พฤติกรรมและลักษณะของนักท่องเที่ยวแต่ละสัญชาติหลักเปลี่ยนแปลงจากก่อนโควิด

หลังโควิด แม้นักท่องเที่ยวต่างชาติส่วนใหญ่ที่เข้ามาในภาคใต้ยังเป็นกลุ่มเดิมกับก่อนโควิด แต่เห็นได้ชัดว่าพฤติกรรมการท่องเที่ยวและลักษณะของนักท่องเที่ยวเปลี่ยนไป โดยนักท่องเที่ยวทุกสัญชาติเป็นกลุ่มเที่ยวด้วยตนเอง (F.I.T.) มากขึ้น อายุเฉลี่ยลดลง มีทั้งกลุ่มวัยรุ่นและวัยทำงานเข้ามามากขึ้น จึงเน้นวางแผนเที่ยวด้วยตัวเองและนิยมไปสถานที่ท่องเที่ยวหรือร้านค้า/ร้านอาหารที่ได้รับความนิยมใน social media

ธุรกิจได้ประโยชน์ต่างกันจากพฤติกรรมและลักษณะของนักท่องเที่ยวที่เปลี่ยนไป

จากการลงพื้นที่สัมภาษณ์ผู้ประกอบการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และข้อมูลผลสำรวจด้านพฤติกรรมของนักท่องเที่ยวต่างชาติ ทำให้สามารถประเมินประโยชน์ของพฤติกรรมนักท่องเที่ยวที่เปลี่ยนแปลงไปต่อธุรกิจต่าง ๆ ดังนี้

มองไปข้างหน้า การท่องเที่ยวภาคใต้คาดว่ายังคงขยายตัวจากนักท่องเที่ยวต่างชาติกลุ่มหลัก ทั้งมาเลเซีย รัสเซีย ยุโรป และจีน ซึ่งด้วยพฤติกรรมของนักท่องเที่ยวที่เปลี่ยนไป ทำให้เกิดการกระจายรายได้ไปยังธุรกิจต่างกัน อาทิ ร้านอาหาร รถเช่า มีรายได้เพิ่ม เนื่องจากนักท่องเที่ยวชอบเดินทางเอง โดยรีวิวจาก Social media ทำให้เข้าถึงธุรกิจรายย่อยได้มากขึ้น ขณะที่รายได้โรงแรมเพิ่มขึ้นแต่ยังกระจุกตัว เนื่องจากนักท่องเที่ยวให้ความสำคัญกับความสะดวกสบายและมีเอกลักษณ์ ทั้งนี้ หากธุรกิจสามารถดำเนินกลยุทธ์ให้สอดรับกับพฤติกรรมนักท่องเที่ยวแต่สัญชาติที่เปลี่ยนไปได้ จะเป็นการเพิ่มโอกาสให้ธุรกิจเติบโตอย่างยั่งยืนมากขึ้น และสร้างรายได้ให้ภาคการท่องเที่ยวของใต้อย่างต่อเนื่องในระยะยาว

“บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคล ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของธนาคารแห่งประเทศไทย”