"พร้อมเพย์" โครงสร้างพื้นฐานการชำระเงินและโอนเงินแบบทันที (real-time) ที่ใช้หมายเลขอ้างอิงอื่นแทนเลขที่บัญชีธนาคารที่จดจำยาก เช่น หมายเลขโทรศัพท์มือถือ เลขประจำตัวประชาชน เลขทะเบียนนิติบุคคล และ e-Wallet ID ทำหน้าที่เป็นแพลตฟอร์มกลางเชื่อมโยงระหว่างผู้ให้บริการชำระเงินที่หลากหลาย ทำให้การชำระเงินและโอนเงินสะดวกรวดเร็วขึ้น มีโครงสร้างค่าธรรมเนียมที่ต่ำลง เปรียบได้กับการสร้างถนนขนาดใหญ่ที่เชื่อมต่อระหว่างจังหวัด อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน รองรับรถได้หลายประเภท ทำให้สามารถเข้าถึงท้องที่ต่าง ๆ ได้ทั่วถึงมากขึ้น สนับสนุนให้ประชาชนและธุรกิจเข้าถึงบริการทางการเงินได้มากขึ้น ภาครัฐใช้เป็นเครื่องมือในการรับ - จ่ายเงินได้อย่างคล่องตัว ถึงมือผู้รับโดยตรง ถูกต้อง และโปร่งใส รวมถึงผู้ให้บริการสามารถขยายฐานลูกค้า ให้บริการตรงกลุ่มเป้าหมาย มีการพัฒนานวัตกรรมและศักยภาพการแข่งขันอย่างต่อเนื่อง

พร้อมเพย์จึงเปรียบเป็น game changer ที่ปรับโฉม digital payments ของไทยให้ทันสมัย มีบริการต่าง ๆ ที่สอดรับกับ digital lifestyle ของประชาชนและผู้ประกอบการที่พึ่งพาเทคโนโลยีในชีวิตประจำวันหรือการดำเนินธุรกิจมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการซื้อขายสินค้าออนไลน์ การใช้ mobile banking หรือแอปพลิเคชัน e-Wallet ในการทำธุรกรรมทางการเงินแทนการไปสาขาธนาคาร

"พร้อมเพย์" ถนนสายหลักของ Digital Payments

พร้อมเพย์เกิดจากความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการเงิน และธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ในการขับเคลื่อนโครงการ National e-Payment ตั้งแต่ปี 2558 ซึ่งมีวัตถุประสงค์ในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์หรือระบบพร้อมเพย์ที่เอื้อให้การโอนเงินและชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ ทำได้ "ถูก ง่าย สะดวก และปลอดภัย" ได้มาตรฐานสอดรับกับเทคโนโลยีสมัยใหม่

ด้วยบริการของพร้อมเพย์ที่ครอบคลุมทั้งบริการภาครัฐ เช่น การจ่ายเงินสวัสดิการภาครัฐ การจ่ายคืนภาษีผ่านเลขประจำตัวประชาชนหรือเลขทะเบียนนิติบุคคล 13 หลักที่ผูกบัญชีธนาคารกับระบบพร้อมเพย์ ซึ่งจ่ายตรงถึงผู้รับและบริการภาคเอกชน เช่น การโอนเงิน/รับเงินในชีวิตประจำวันของประชาชน (C2C transfer) การชำระบิลข้ามธนาคาร (cross-bank bill payment) การแจ้งเตือนเพื่อเรียกเก็บเงิน (PayAlert)

ปัจจุบันมียอดลงทะเบียนพร้อมเพย์ 52.7 ล้านหมายเลขและมีสถิติการใช้งานสูงสุด 16.3 ล้านรายการต่อวัน (ข้อมูล ณ เมษายน 2563) ซึ่งนับว่าได้รับการตอบรับที่ดีจากประชาชนอย่างรวดเร็ว และส่วนหนึ่งเป็นเพราะพร้อมเพย์สามารถชำระเงินได้ด้วยการสแกน QR code หรือ Thai QR Payment หนึ่งในนวัตกรรมที่ผลักดันระบบการชำระเงินไทยให้เป็นที่รู้จักในเวทีโลก

Thai QR Payment การชำระเงินไทยสอดคล้องมาตรฐานสากล

การชำระเงินด้วยมาตรฐาน QR code ของไทย หรือ Thai QR Payment พัฒนาสอดคล้องกับมาตรฐานสากล EMVCo¹ มีคุณสมบัติที่สำคัญคือ (1) ผู้ใช้สามารถใช้ mobile banking ของธนาคารแห่งใดก็ได้ในการสแกน QR code เพื่อชำระเงิน (2) ผู้ใช้สามารถใช้สื่อในการชำระเงินที่หลากหลาย เช่น บัญชีธนาคาร บัตรเดบิต บัตรเครดิต และบัญชี e-Wallet (3) ช่วยเพิ่มช่องทางการรับชำระเงินที่สะดวกและต้นทุนต่ำให้แก่ร้านค้าทุกรูปแบบ ทั้งร้านค้าทั่วไปและร้านค้าออนไลน์ ตั้งแต่ร้านค้าขนาดเล็กหรือรถเข็นริมทางไปจนถึงห้างร้านขนาดใหญ่ ต่างก็สามารถรับชำระเงินด้วย Thai QR Payment ได้ (4) เป็นมาตรฐานที่เปิดกว้างและสามารถเชื่อมต่อกับระบบที่หลากหลายทั้งของสถาบันการเงินและ non-banks (open & interoperability) เพื่อลดความซ้ำซ้อนของการมี QR code หลายประเภทในระบบการชำระเงินไทย และ (5) สามารถเชื่อมโยงระบบการชำระเงินระหว่างประเทศด้วยต้นทุนที่ถูกลง

การชำระเงินด้วย QR code แบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ คือ (1) Thai QR Payment : ลูกค้าสแกน QR code ของร้านค้า และต่อยอดเป็นบริการอื่น ๆ เช่น e-Donation การบริจาคเงินด้วยการสแกน QR code ขององค์กรการกุศลที่ผู้บริจาคสามารถเลือกส่งข้อมูลการบริจาคไปที่กรมสรรพากรได้ทันทีเพื่อใช้สิทธิในการลดหย่อนภาษี และ (2) MyPromptQR : ร้านค้าสแกน QR code ของลูกค้า เป็นบริการแรกที่ถูกพัฒนาบนมาตรฐาน ISO 20022² สามารถใส่ข้อมูลต่าง ๆ ได้มากขึ้น เช่น โปรโมชันเฉพาะลูกค้าแต่ละราย

ปัจจุบัน QR code มี 2 ประเภท ประเภทแรก static QR code หรือ QR code ที่สร้างแล้วสามารถนำไปใช้ได้โดยไม่ต้องสร้างใหม่ทุกครั้ง เช่น QR code ที่พิมพ์ตั้งอยู่ตามร้านค้า เมื่อลูกค้าสแกน QR code ของร้านค้า ลูกค้าต้องกรอกจำนวนเงินที่จะชำระเอง ประเภทที่สอง dynamic QR code หรือ QR code ที่ต้องสร้างใหม่ในแต่ละครั้งเมื่อนำไปใช้ เช่น QR code ที่ร้านค้าสร้างเมื่อลูกค้าซื้อสินค้าในแต่ละครั้งและจะระบุจำนวนเงินที่ต้องชำระมาด้วย ซึ่งช่วยลดขั้นตอนและลดความผิดพลาดในการชำระเงินได้

ด้วยคุณสมบัติดังกล่าวที่สะดวกและมีต้นทุนต่ำทำให้ปัจจุบันมีจุดรับชำระเงินด้วย QR code มาตรฐาน 6.1 ล้านจุดทั่วประเทศ (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2563) และด้วยโครงสร้างพื้นฐานที่มีความพร้อม ทำให้สามารถนำมาตรฐาน QR code ของไทยและระบบพร้อมเพย์เชื่อมกับระบบการชำระเงินของต่างประเทศ ซึ่งช่วยอำนวยความสะดวกให้การชำระเงินของนักท่องเที่ยว และการโอนเงินกลับบ้านของแรงงานต่างชาติ รวมทั้งเป็นการส่งเสริมการใช้เงินสกุลท้องถิ่นในการทำธุรกรรม เพื่อช่วยลดต้นทุนและเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของผู้ประกอบการไทย ซึ่งปัจจุบันมีการทดลองให้บริการในประเทศต่าง ๆ เช่น สิงคโปร์ สปป. ลาว ญี่ปุ่น และกัมพูชา

ปัจจัยแห่งความสำเร็จ

ปัจจัยสำคัญที่นำพร้อมเพย์ไปสู่ความสำเร็จ ได้แก่ (1) การกำหนดให้เป็นโครงการระดับประเทศที่ภาครัฐและภาคเอกชนหลายอุตสาหกรรมร่วมมือกันผลักดันและกระตุ้นให้เกิดการใช้ digital payments อย่างรวดเร็วและแพร่หลาย (2) การวางโครงสร้างพื้นฐานของระบบที่เปิดกว้างและสามารถเชื่อมโยงกับระบบต่าง ๆ (open & interoperability) (3) ความร่วมมือของผู้ให้บริการระบบและบริการชำระเงินในการพัฒนาระบบพร้อมเพย์ (4) การออกแบบบริการและนวัตกรรมต่อยอดต่าง ๆ ที่คำนึงถึงความต้องการของผู้ใช้งาน (5) การมีโครงสร้างค่าธรรมเนียมที่เหมาะสมสามารถกระตุ้นการใช้งานให้ประชาชน ธุรกิจ และหน่วยงานภาครัฐเข้าถึงบริการทางการเงินได้สะดวก ส่งเสริมการแข่งขันของผู้ให้บริการ และ (6) การให้ความสำคัญกับการบริหารความเสี่ยงและคุ้มครองผู้บริโภคของผู้ให้บริการ

นอกจากสถิติจำนวนจุดรับชำระเงินด้วย QR code มาตรฐาน และยอดการใช้บริการพร้อมเพย์ที่เพิ่มขึ้น อีกความสำเร็จที่สำคัญของพร้อมเพย์ คือการส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีของคนไทย โดยเฉพาะในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด 19 ที่พฤติกรรมของผู้บริโภคเปลี่ยนแปลงไปเป็น new normal มีการเว้นระยะห่างทางกายภาพ ออกจากบ้านน้อยลง แต่ยังสามารถเข้าถึงบริการทางการเงินได้สะดวกและปลอดภัย สามารถโอนเงิน ชำระเงิน จ่ายบิลต่าง ๆ ได้ทุกที่ทุกเวลา

ในระยะต่อไป ระบบพร้อมเพย์และบริการต่อยอดจะเชื่อมโยงกับระบบต่าง ๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศได้อย่างครบวงจรมากยิ่งขึ้น เพื่อให้การโอนเงิน รับจ่ายเงิน รวมถึงการรับส่งข้อมูลที่เกี่ยวข้องระหว่างบุคคล ธุรกิจ และหน่วยงานต่าง ๆ เป็นเรื่องง่าย รวดเร็ว ปลอดภัย ด้วยต้นทุนที่เหมาะสม เพื่อส่งเสริมให้มีการใช้ digital payments อย่างแพร่หลายและต่อเนื่อง รองรับเทคโนโลยี ที่เปลี่ยนแปลงไป ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในวงกว้างขึ้น ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ควบคู่ไปกับการสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีให้กับระบบ รวมทั้งการกำกับดูแลที่ยืดหยุ่นเพื่อส่งเสริมนวัตกรรม

¹EMV ย่อมาจาก Europay, Mastercard และ Visa ผู้ให้บริการเครือข่ายบัตรระดับโลก ปัจจุบัน EMVCo ประกอบด้วยสมาชิกผู้ให้บริการเครือข่ายบัตร 6 แห่ง ได้แก่ American Express, Discover, JCB, Mastercard, UnionPay และ Visa ซึ่งได้กำหนดมาตรฐานเครือข่ายบัตรร่วมกัน ทั้งนี้ สมาชิก EMVCo ที่ร่วมใช้มาตรฐาน QR Code ในไทย ได้แก่ American Express, JCB, Mastercard, UnionPay และ Visa

²ISO 20022 เป็นมาตรฐานข้อความสากลสำหรับธุรกรรมทางการเงินประเภทต่าง ๆ เช่น การชำระเงิน รองรับการรับส่งข้อมูลได้มากขึ้น เอื้อต่อการพัฒนานวัตกรรม และ การเชื่อมโยงทั้งในประเทศและต่างประเทศ

>> ดาวน์โหลด PDF Version
>> อ่าน e-Magazine