ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย หรือชื่อที่ถูกเรียกขานจากวันแรกถึงวันนี้ว่า ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ เปิดบริการก้าวเข้าสู่ปีที่ 5 ด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจเป็น "แขน" เพื่อ "ยื่นมือ" สู่ประชาชน ในการขับเคลื่อนตาม 1 ใน 4 ค่านิยมร่วม "ยืนตรง มองไกล ยื่นมือ ติดดิน" ทำหน้าที่เชื่อมโยงกับสาธารณชนให้รับรู้ และเข้าใจการทำหน้าที่ดูแลชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทย

จุดเริ่มต้นศูนย์การเรียนรู้ฯ

          ศูนย์การเรียนรู้ฯ เปิดบริการเมื่อวันที่ 4 มกราคม 2561 ในโอกาสครบรอบ 75 ปี ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้สาธารณะที่มีชีวิต เปิดให้สาธารณชนได้มารวมตัวกันเพื่อสร้างโอกาส สร้างแรงบันดาลใจ สร้างสรรค์ความรู้

          ศูนย์การเรียนรู้ฯ เป็นการยื่นมือของ ธปท. ในการตอบแทนคืนสู่สังคมอย่างเป็นรูปธรรม อีกทั้งเป็นครั้งแรกที่แบงก์ชาติเปิดบ้านต้อนรับประชาชนที่เดินเข้ามาทำความรู้จักแบบเป็นกันเอง และบอกเล่าหน้าที่การทำงานของแบงก์ชาติที่เกี่ยวข้องกับชีวิตของพวกเขาในแบบที่เข้าใจและเข้าถึงได้ง่ายขึ้น

          เดิมทีพื้นที่ของศูนย์การเรียนรู้ฯ เป็นโรงพิมพ์ธนบัตรแห่งแรกของประเทศไทย พื้นที่ประวัติศาสตร์เขตหวงห้ามสูงสุดแห่งนี้ถูกเปลี่ยนมาเป็นพื้นที่สาธารณะ ที่ให้สาธารณชนเข้ามาหาความรู้ด้านเศรษฐกิจการเงินแบบบูรณาการ ประกอบไปด้วยสื่อการเรียนรู้ทันสมัย กิจกรรมการเรียนรู้ที่หลากหลาย ผ่านหน่วยบริการต่าง ๆ ได้แก่ พิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย นิทรรศการส่งเสริมความรู้ทางการเงิน กิจกรรมส่งเสริมความรู้ ดำเนินภารกิจเพื่อตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมาย 4 กลุ่ม คือ ประชาชนทั่วไป นักเรียนนักศึกษา นักวิจัยนักวิชาการ และพนักงาน ธปท. ภายใต้วัตถุประสงค์หลัก 4 ด้าน คือ

          (1) เป็นพื้นที่การเรียนรู้และแลกเปลี่ยนความรู้ด้านเศรษฐกิจการเงิน เพื่อสร้างบุคลากรและองค์ความรู้อันเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาประเทศ

          (2) เป็นแหล่งข้อมูลความรู้ทางการเงิน (financial literacy) เพื่อช่วยให้ประชาชนสามารถวางแผนทางการเงิน และการป้องกันภัยทางการเงินจากการถูกหลอกลวง

          (3) เป็นแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ของ ธปท. ในฐานะธนาคารกลางในการรักษาเสถียรภาพเศรษฐกิจของประเทศ

          (4) สืบสานความภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ของประเทศ และจุดประกายเพื่อสร้างพลังในการพัฒนาต่อไป

สองปีแรกกับบทบาท "ยื่นมือ" สู่ประชาชน

          ขวบปีแรกของการเปิดบริการ ศูนย์การเรียนรู้ฯ ได้ทำหน้าที่ "ยื่นมือ" สัมผัสประชาชนกว่า 80,000 ชีวิต ต่อเนื่องจนขวบปีที่สองกับการต้อนรับสาธารณชนกว่า 90,000 ชีวิต ช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้คนทั่วไปหันมาสนใจเรื่องเศรษฐกิจการเงิน ผ่านหน่วยบริการต่าง ๆ ได้แก่

          พิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย แหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจและการเงินของประเทศไทย ประกอบด้วย นิทรรศการโรงพิมพ์ธนบัตร บอกเล่าเรื่องราวการจัดตั้งโรงพิมพ์ธนบัตร ขั้นตอนและเทคนิคการผลิตธนบัตร รวมถึงการออกแบบธนบัตรที่สะท้อนเอกลักษณ์ความเป็นไทย นิทรรศการเงินตรา เล่าเรื่องย้อนรอยอารยธรรมของเงินตราโลก และวิวัฒนาการของเงินตราไทยที่เชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์เศรษฐกิจไทย และนิทรรศการบทบาทหน้าที่ธนาคารแห่งประเทศไทย เล่าเรื่องบทบาทหน้าที่ในฐานะธนาคารกลางของประเทศ  ผ่านการทำงานของผู้ว่าการทุกยุคสมัย รวมถึงมีการผสมผสานกิจกรรมการให้ความรู้ทางการเงิน ผ่านเกมที่สอดแทรกการฝึกทักษะการบริหารจัดการเงินไปพร้อมกับความสนุกสนาน ด้วยการออกแบบตามหลัก universal design ที่คำนึงถึงทุกคนที่เข้ามาเยี่ยมชม ทำให้พิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทยสามารถต้อนรับผู้สนใจทุกเพศทุกวัย

          ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย แหล่งค้นคว้าวิจัยและคลังข้อมูลด้านเศรษฐศาสตร์ การเงิน การธนาคาร และการธนาคารกลาง มุ่งเน้นการให้บริการแก่นักวิจัยและนักวิชาการคู่ขนานกับการให้ความรู้ทางการเงินแก่ประชาชนทั่วไป ที่นี่คุณจะได้พบตั้งแต่หนังสือการ์ตูนการเงินที่ช่วยสร้างพื้นฐานความรู้ความคิดด้านการเงินสำหรับเด็กปฐมวัย หนังสือและสื่ออิเล็กทรอนิกส์ความรู้ทางการเงินสำหรับประชาชนทุกช่วงวัย ไปจนถึงเอกสารวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์และการเงินที่หาอ่านได้ยากในประเทศไทย

          นิทรรศการส่งเสริมความรู้ทางการเงิน สนับสนุนให้ประชาชนสร้างภูมิคุ้มกันและรู้เท่าทันภัยทางการเงิน ด้วยการให้ความรู้ด้านวินัยทางการเงินและวางแผนจัดการอย่างเหมาะสม เพื่อให้ประชาชนมีความมั่นคงทางการเงิน ซึ่งเป็นพื้นฐานของเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ และเป็นภารกิจสำคัญของ ธปท. นิทรรศการประกอบด้วย โปรแกรมการตรวจเช็กสุขภาพทางการเงิน การวางแผนทางการเงิน และเกมเสริมสร้างวินัยทางการเงินที่ออกแบบด้วยสื่อ interactive ทันสมัย

          กิจกรรมสร้างสรรค์ความรู้ ด้วยเนื้อหาและรูปแบบที่สอดคล้องกับความสนใจของทุกกลุ่มเป้าหมาย ทั้งการถ่ายทอดความรู้ผ่านกิจกรรม เช่น Book Talk FES the Series เล่าเรื่องหนังสือผ่านมุมมองของนักเขียนและนักแปล Story Sharing แชร์ประสบการณ์จากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน FinLit TeachRoom การบรรยายกึ่งสนทนาเนื้อหาความรู้ทางการเงิน และเรื่องเล่าริมเจ้าพระยา เวทีเล่าเรื่องสืบสานและอนุรักษ์มรดกด้านประวัติศาสตร์เศรษฐกิจการเงินของประเทศ รวมถึงกิจกรรมสร้างความสัมพันธ์กับชุมชนอื่น ๆ เช่น นิทรรศการศิลปะ การแสดงดนตรี และวันเด็ก เพื่อให้ศูนย์การเรียนรู้ฯ เป็นแหล่งสร้างสรรค์องค์ความรู้ที่หลากหลายและบูรณาการโดยแท้จริง ดึงดูดให้ผู้คนที่เดินเข้ามา กลับไปพร้อมกับความรู้และแรงบันดาลใจ

          Co - working Space เพื่อให้สอดคล้องกับไลฟ์สไตล์คนรุ่นใหม่ ศูนย์การเรียนรู้ฯ จึงมีพื้นที่รวมตัวของคนหลากหลาย สร้างแรงบันดาลใจด้านเศรษฐกิจการเงินผ่านประสบการณ์จริง เพื่อเป้าหมายการสร้างชุมชนด้านเศรษฐกิจการเงินที่ยั่งยืนในระยะยาว

          สองขวบปีแรกของศูนย์การเรียนรู้ฯ นั้น ถือว่าบรรลุวัตถุประสงค์ในการต้อนรับประชาชนทั่วไปที่เดินผ่านประตูบ้านแบงก์ชาติ สูงกว่าที่วางไว้ 60,000 รายในปีแรก และเพิ่มขึ้น 10% ในปีที่สอง คู่ขนานไปกับการสร้างความรู้ตามวัตถุประสงค์ทั้ง 4 ด้าน คือ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านเศรษฐกิจการเงิน ความรู้ทางการเงิน บทบาทหน้าที่ ธปท. และประวัติศาสตร์เศรษฐกิจการเงิน

สองขวบปีต่อไป สู่วิถีใหม่กับ "การสื่อสารไร้พรมแดน"

          การแพร่ระบาดของโควิด 19 ส่งผลให้ศูนย์การเรียนรู้ฯ ต้องปรับตัวเพื่อทำหน้าที่สร้างความรู้ให้กับสังคม ควบคู่ไปกับการดูแลความปลอดภัยด้านสาธารณสุขที่ได้มาตรฐาน ศูนย์การเรียนรู้ฯ ในยุคโควิด19 ได้ปรับตัวภายใต้ข้อจำกัดการเข้าใช้บริการ จึงเดินหน้าผันกิจกรรม onsite สู่กิจกรรม online ผ่านช่องทางสื่อสารใหม่บนยูทูป "ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ – BOTLC" ด้วยกลยุทธ์การตลาดผ่านกลุ่มอินฟลูเอนเซอร์ นำเสนอเนื้อหาที่ตรงตามความสนใจและเป็นไปตามบริบทของสังคม ส่งผลให้ยอดติดตามในปี 2564 เพิ่มขึ้นกว่า 270% จากปี 2563 ซึ่งเป็นปีแรกของการเปิดช่องทางใหม่ และยอดการเข้าชมเพิ่มขึ้นกว่า 250% นอกจากนี้ ศูนย์การเรียนรู้ฯ ได้สร้างสรรค์คอนเทนต์ที่มุ่งตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายและสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ ผ่านช่องทางเฟซบุ๊ก "ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ – BOTLC" โดยมียอดการเข้าถึงในปี 2564 เพิ่มขึ้นกว่า 120% จากปี 2563 หรือจำนวนประมาณ 2,500,000 ครั้ง

          การผันตัวสู่ช่องทางออนไลน์ผ่านเนื้อหาและเครื่องมือต่าง ๆ นับเป็นอีกก้าวของศูนย์การเรียนรู้ฯ สู่เส้นทางการสื่อสารไร้พรมแดนได้อย่างไร้ข้อจำกัด

ก้าวต่อไปสู่ชุมชนความรู้ด้านเศรษฐกิจการเงิน

          ศูนย์การเรียนรู้ฯ จะก้าวเดินต่อไปเพื่อทำหน้าที่ "ยื่นมือ" สู่ประชาชน ไม่เพียงแค่การสร้างความรู้ แต่จะเป็นพื้นที่แลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างแบงก์ชาติและประชาชน การเปิดประตูแบงก์ชาติและเชื้อเชิญให้ทุกคนได้เข้ามาสัมผัส เป็นหัวใจหลักของการสื่อสารผ่านศูนย์การเรียนรู้ฯ ที่เริ่มต้นและยังเดินทางอย่างต่อเนื่อง

          ก้าวต่อไปจากวันนี้ หมุดหมายที่ยั่งยืน มุ่งสู่ "ชุมชนความรู้ด้านเศรษฐกิจการเงิน" ผ่านรูปแบบการทำงานที่หลากหลายและบูรณาการ อาทิ การทำงานร่วมกับเครือข่ายด้านการเรียนรู้ การเชื่อมโยงกับผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านในแวดวงต่าง ๆ เพื่อการสร้างสรรค์พัฒนาให้ภารกิจมีความต่อเนื่องและยึดโยงกับเป้าหมาย บนพื้นที่ประวัติศาสตร์ของธนาคารแห่งประเทศไทยแห่งนี้

ข้อมูลบริการศูนย์การเรียนรู้ฯ

          สำหรับช่วงการแพร่ระบาดของโควิด 19 ศูนย์การเรียนรู้ฯ ปรับเวลาและรูปแบบบริการเพื่อเป็นการดูแลความปลอดภัยของผู้ใช้บริการและสอดคล้องกับมาตรการด้านสาธารณสุข โดยเปิดบริการเฉพาะห้องสมุดและพิพิธภัณฑ์ ในวันอังคารถึงวันอาทิตย์ เวลา 10.00 - 18.00 น. สำหรับผู้ที่สนใจสามารถจองเข้าใช้บริการล่วงหน้าได้ทางเว็บไซต์ www.botlc.co.th กำหนดรอบใช้บริการ ห้องสมุดวันละ 2 รอบ (รอบเช้า 10.00 - 13.00 น. และรอบบ่าย 14.00 - 17.00 น.) พิพิธภัณฑ์วันละ 2 รอบ (รอบเช้า 10.30 - 11.30 น. รอบบ่าย 14.30 - 15.30 น.) และมีการอัปเดตบริการผ่านช่องทางเฟซบุ๊ก "ศูนย์การเรียนรู้แบงก์ชาติ - BOTLC"