เป็นอีกครั้งที่ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ส่งทีมกูรูผู้เชี่ยวชาญ “หมอหนี้” มาให้คำปรึกษาเรื่องการแก้ไขหนี้ในงาน MONEY EXPO 2025 BANGKOK มหกรรมการเงินกรุงเทพ ซึ่งจัดขึ้นเป็นครั้งที่ 25 แล้ว และครั้งนี้หมอหนี้ไม่ได้มาเพียงลำพัง แต่มาพร้อมกับตัวช่วยใหม่ ที่ออกแบบมาเพื่อช่วยเหลือลูกหนี้โดยเฉพาะ นั่นก็คือ “โปรแกรมแก้หนี้ DIY”

วารสารพระสยาม BOT MAGAZINE ขอพาทุกท่านไปรู้จักกับโปรแกรมนี้ ผ่านบทสัมภาษณ์ของคุณจันทร์ธิดา พัวรัตนอรุณกร รองผู้อำนวยการ ฝ่ายคุ้มครองและตรวจสอบบริการทางการเงิน ธปท. ที่ได้เล่าถึงเว็บแอปพลิเคชันที่ช่วยวางแผนในการจัดการหนี้ ทั้งวิธีใช้และประโยชน์ที่ลูกหนี้จะได้รับ เพื่อเป็นประโยชน์ให้กับผู้อ่านและลูกหนี้ทุกคน

ทำไมต้องแก้หนี้แบบ DIY

คุณจันทร์ธิดาเริ่มเล่าว่า จากที่ ธปท. ได้ริเริ่มโครงการหมอหนี้เพื่อประชาชนมาตั้งแต่ปี 2564 พบว่าพฤติกรรมของลูกหนี้เปลี่ยนไป เทคโนโลยีต่าง ๆ ก็พัฒนาอย่างก้าวกระโดด จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ ธปท. อยากมีตัวช่วยที่ทำให้ลูกหนี้สามารถเข้าไปบริหารจัดการหนี้เบื้องต้นแบบ Do It Yourself: DIY ได้เอง ทำให้สามารถมองเห็นภาพรวมของหนี้ รวมถึงรายรับรายจ่ายต่าง ๆ ของตนเองได้ เพื่อปรับพฤติกรรมการใช้จ่ายของตนเอง และที่สำคัญที่สุดคือ เพื่อเป็นข้อมูลที่เอาไว้คุยกับสถาบันการเงินในการขอปรับโครงสร้างหนี้

“เราออกแบบเป็นเว็บแอปพลิเคชัน โดยเข้าจากเว็บไซต์ของ ธปท. ใช้ได้ผ่านทางคอมพิวเตอร์ แท็บเล็ต และสมาร์ตโฟน วิธีใช้งานคือ สร้างบัญชี กรอกอีเมล และตั้งรหัสผ่านตามปกติ เมื่อเข้าสู่ระบบได้แล้ว จะสามารถเข้าไปสร้างแผนจัดการหนี้ โดยกรอกข้อมูลหนี้ที่มี ซึ่งสามารถแก้ไขเพิ่มเติมได้ตลอดเวลา” 

คุณจันทร์ธิดายังเน้นย้ำว่า โปรแกรมแก้หนี้ DIY ให้ความสำคัญกับความเป็นส่วนตัวของผู้ใช้โปรแกรม เช่น ระบบจะไม่ถามและเก็บข้อมูลชื่อและนามสกุลของผู้ใช้ ส่วนรายละเอียดเกี่ยวกับหนี้ที่ให้กรอกเพื่อใช้คำนวณและหาแนวทางการแก้ปัญหาก็ใช้เพียงข้อมูลทั่วไป เช่น ประเภทหนี้ ยอดหนี้ และชื่อเจ้าหนี้ที่เป็นสถาบันการเงินหรือผู้ให้บริการประเภทอื่น ๆ โดยไม่ต้องกรอกข้อมูลเฉพาะตัวที่สามารถใช้สืบค้นว่าเจ้าของข้อมูลคือใคร เช่น หมายเลขบัตรประชาชน เลขที่สัญญา ช่วยให้ลูกหนี้สบายใจได้ว่า จะไม่มีใครมาระบุตัวตนหรือล่วงรู้ได้ว่าเรามีปัญหาหนี้หรือใช้โปรแกรมนี้

ส่องฟีเชอร์เด็ด "โปรแกรมแก้หนี้ DIY"

ฟีเชอร์หลักของโปรแกรมแก้หนี้ DIY คือ การสำรวจสารพัดหนี้ที่เรามี ไม่ว่าจะเป็นหนี้บ้าน หนี้รถ หรือหนี้บัตรเครดิต กรอกได้ไม่จำกัดจำนวน อีกด้านหนึ่งให้กรอกว่ามีรายได้และรายจ่ายต่อเดือนเท่าไหร่ จากนั้นโปรแกรมจะคำนวณกระแสเงินสดต่อเดือน (cash flow) ให้อัตโนมัติ ซึ่งมีความสำคัญมากในการบริหารจัดการหนี้ และผู้ใช้งานสามารถกลับเข้ามาปรับปรุงข้อมูลในโปรแกรมได้ตลอดเวลา เพื่อวางแผนจัดการกับหนี้และปรับปรุงให้เป็นข้อมูลปัจจุบัน

เมื่อเห็นภาพรวมตรงนี้แล้ว โปรแกรมจะมีทางเลือกในการแก้หนี้ของสินเชื่อแต่ละประเภทมาให้เลือก หลังจากเสร็จสิ้นกระบวนการแล้ว โปรแกรมจะรวบรวมข้อมูลทั้งหมด แล้วสรุปเป็นรายงานสถานะทางการเงินและหนี้ของเรา ลูกหนี้สามารถเลือกดาวน์โหลดหรือเลือกส่งตรงเข้าอีเมลที่ลงทะเบียนไว้ โดยสามารถใช้รายงานนี้เพื่อเตรียมความพร้อมก่อนไปปรึกษาปัญหาหนี้กับสถาบันการเงินเจ้าหนี้ได้

นอกจากนี้ การเข้าไปติดต่อสถาบันการเงินเพื่อปรับปรุงโครงสร้างหนี้ มักจะมีเรื่องของการเตรียมเอกสารต่าง ๆ ที่อาจดูยุ่งยาก แต่โปรแกรมนี้จะอำนวยความสะดวกให้กับลูกหนี้ โดยมีตัวอย่างแบบฟอร์มจดหมายขอปรับโครงสร้างหนี้ที่ใช้เป็นแนวทางในการเจรจากับเจ้าหนี้ด้วย

ยกระดับการคุ้มครองที่ลูกหนี้ควรได้รู้

คุณจันทร์ธิดาชี้แจงเพิ่มเติมว่า “โปรแกรมนี้เป็นการยกระดับการคุ้มครองตนเองของลูกหนี้ด้วย เพราะทำให้รู้ว่ามีทางเลือกอะไรบ้าง ต้องการความช่วยเหลือในจุดไหน การมีข้อมูลไปคุยกับเจ้าหนี้จะเป็นประโยชน์มากกว่าการไปมือเปล่า โดยสรุปคือ ลูกหนี้มีข้อมูลทั้งเรื่องโครงสร้างหนี้ เอกสารแจกแจงรายรับรายจ่าย และสิทธิของตนเองอยู่ในมือ จะช่วยให้สถาบันการเงินหรือเจ้าหนี้พิจารณาและสามารถตัดสินใจในการดำเนินการปรับโครงสร้างหนี้ได้รวดเร็วขึ้น”

สำหรับคนที่ยังอยากปรึกษาหมอหนี้แบบตัวต่อตัวเหมือนเดิม โปรแกรมแก้หนี้ DIY ก็เป็นเครื่องมือที่จะช่วยเตรียมตัวก่อนจะไปคุยกับหมอหนี้ได้ เพื่อให้เกิดความสะดวกรวดเร็ว เกิดความเข้าใจที่ตรงกัน และเกิดประโยชน์สูงสุดกับลูกหนี้

ปัจจุบัน มีช่องทางการติดต่อหมอหนี้ของ ธปท. 2 ช่องทาง ได้แก่ (1) เว็บไซต์ (หมอหนี้) สามารถจองคิวเพื่อปรึกษาแบบออนไลน์  และ (2) บูทโครงการหมอหนี้เพื่อประชาชนในงานต่าง ๆ ที่ ธปท. เข้าร่วม โดยผู้สนใจสามารถติดตามข้อมูลได้ทางโซเชียลมีเดียของ ธปท.

ทั้งนี้ คุณจันทร์ธิดายังฝากทิ้งท้ายพร้อม ๆ กับให้กำลังใจว่า “ไม่ว่าหนี้ของคุณจะหนักขนาดไหน ก็มีทางจัดการได้เสมอค่ะ”

หนี้กับเศรษฐกิจ เกี่ยวข้องกันอย่างไร

ดร.ชญาวดี ชัยอนันต์ ผู้ช่วยผู้ว่าการ สายองค์กรสัมพันธ์ ธปท. ชี้แจงถึงความสัมพันธ์ระหว่างหนี้กับเศรษฐกิจว่า “การเป็นหนี้ไม่ใช่เรื่องไม่ดี การเป็นหนี้คือการที่เราสามารถหาสภาพคล่องมาใช้ เพื่อประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ซึ่งจะสร้างการเติบโตให้เศรษฐกิจได้ ประเด็นสำคัญคือ กู้มาแล้วสามารถสร้างกิจกรรมทางเศรษฐกิจแบบยั่งยืนและสร้างรายได้ได้หรือเปล่า ถ้ากู้มาเกินตัวและไม่สร้างรายได้ แต่กลับเป็นภาระให้ตัวเอง ในที่สุดความสามารถในการจับจ่ายใช้สอยก็จะลดลงไปด้วยเพราะต้องเอาเงินมาใช้หนี้ การบริโภคก็จะปรับลดลง และวนกลับมาเป็นปัญหาทางเศรษฐกิจ”

ดร.ชญาวดียังได้เล่าถึงการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนต่าง ๆ ที่ ธปท. ใช้อย่างต่อเนื่อง ตัวอย่างเช่น โครงการคุณสู้ เราช่วย ซึ่งกำลังจะมีเฟส 2 และอีกมาตรการที่อยากแนะนำคือ Responsible Lending ที่ลูกหนี้มีสิทธิขอเข้าไปปรับโครงสร้างหนี้กับเจ้าหนี้ก่อนจะเป็นหนี้เสียได้อย่างน้อย 1 ครั้ง และหลังเป็นหนี้เสียแล้วอย่างน้อยอีก 1 ครั้ง ซึ่งไม่ใช่แค่ฝั่งลูกหนี้เท่านั้น ทางเจ้าหนี้เองก็ต้องติดต่อลูกหนี้เพื่อเจรจาปรับโครงสร้างหนี้ ช่วยลูกหนี้ปลดปล่อยภาระด้วยเช่นกัน นอกจากนี้ ธปท. ยังมีสายด่วน 1213 ที่เปิดให้โทรมาถามรายละเอียดความช่วยเหลือจากมาตรการต่าง ๆ ได้ด้วย และฝากทิ้งท้ายไว้ว่า

“ถ้าเริ่มรู้สึกว่ามีปัญหาเรื่องหนี้ ให้ปรึกษาคนที่รู้จริง ถ้าไม่แน่ใจ โทร 1213 มาที่ ธปท. และที่สำคัญที่สุดคือ อย่าหนีเจ้าหนี้ มีอะไรให้คุยกับเจ้าหนี้ เพราะถ้าหนี ในอนาคตคุณอาจจะเข้าไม่ถึงสภาพคล่อง และกู้ยืมในระยะต่อไปยากขึ้นหรือไม่ได้เลย”

ฟังเสียงจากลูกหนี้

พระสยาม BOT MAGAZINE มีโอกาสได้พูดคุยกับประชาชนที่เข้ามาปรึกษาหมอหนี้ ทั้งที่เป็นหนี้แล้วและผู้ที่กำลังวางแผนจะมีหนี้ ส่วนใหญ่บอกเป็นเสียงเดียวกันว่า “สบายใจมากขึ้น” และต้องกลับไปจัดระบบรายรับรายจ่ายกับหนี้สินที่มีอยู่ หรือหนี้สินที่คิดว่าจะมีเพิ่มขึ้น เช่น มีหนี้สินทั้งหมดกี่รายการ อันไหนใกล้ครบกำหนด อันไหนพอจะบริหารจัดการได้ และมีความสามารถที่จะก่อหนี้เพิ่มได้มากน้อยเพียงใด

ขณะที่บางคนแม้จะมีหนี้ แต่มีเงินออมและเงินลงทุน ก็ได้รับความรู้ทางการเงินกลับไปเช่นกัน “ได้เงินสำรองเลี้ยงชีพมา หักกลบลบหนี้กันไป เงินที่เหลือก็จะกระจายไปหลาย ๆ แห่ง สลากออมทรัพย์บ้าง เงินฝากบ้าง” ผู้ร่วมกิจกรรมแจกแจงเรื่องหนี้นอกระบบก็สำคัญ ลูกหนี้ท่านหนึ่งเล่าว่า “พอใกล้เกษียณจึงเข้ามาหาหมอหนี้ ได้วางแผนทรัพย์สินกับภาระที่มี จะได้ไม่ต้องไปเป็นหนี้นอกระบบ”

ลูกหนี้ท่านหนึ่งเล่าถึงกระบวนการว่า “หมอหนี้แนะนำให้ดูข้อมูลหนี้ของเรา มีเป็นรูปให้ดูว่าแต่ละประเภทหนี้มีผลกระทบกับเรามากน้อยแค่ไหน และแต่ละประเภทสามารถจัดการได้ด้วยวิธีใดบ้าง”

บางท่านเล่าว่า “เรื่องแบบนี้ บางทีคิดเองมุมมองจะแคบ ได้มาคุยกับคนอื่นทำให้มุมมองกว้างขึ้น” อีกท่านหนึ่งบอกว่า “อยากคุยกับผู้เชี่ยวชาญว่าเราเข้าใจถูกไหม เพราะหมอหนี้ตอบคำถามที่ไม่สามารถหาได้ทั่วไปทางอินเทอร์เน็ต” และเสริมต่อว่า “ธปท. มีข้อมูลที่น่าเชื่อถือเยอะ ช่วยให้ลูกหนี้เข้าถึงข้อมูลทางการเงินเชิงลึก หลังจากได้คุยกับผู้เชี่ยวชาญแล้วทำให้รู้สึกสบายใจมากขึ้น เหลือแค่หนี้ที่ต้องไปแก้กันต่อ”

เราได้เห็นคนหลากวัย หลายวิถีชีวิต เดินเข้ามาปรึกษาหมอหนี้และคลินิกแก้หนี้ แม้ในแววตาของแต่ละคนจะฉายถึงภาระที่ต้องแก้ไขแตกต่างกันไป แต่คำแนะนำจากหมอหนี้ รวมไปถึงฟีเชอร์ต่าง ๆ ในโปรแกรมแก้หนี้ DIY ที่ช่วยให้เห็นภาพรวมและแนวทางแก้ไขตามแต่ละประเภทหนี้ ก็ทำให้พวกเขาสบายใจและมั่นใจมากขึ้น

“ถึงจะยังไม่มีเงินมาปิดหนี้ แต่เรามีวิธีการในการแก้ไขหนี้ได้ ปิดได้แน่นอน แค่ต้องใช้เวลานิดนึง อยากให้มางานนี้กันเยอะ ๆ อย่าเครียดกับหนี้ เรามีทางออกเสมอ” ลูกหนี้ท่านหนึ่งกล่าวทิ้งท้าย

สำหรับท่านที่อยู่ต่างจังหวัด สามารถมาหาความรู้และปรึกษาหมอหนี้แบบตัวต่อตัวได้ที่บูทของ ธปท. ในงาน MONEY EXPO ภูมิภาค ได้แก่

• หาดใหญ่ ในวันที่ 4-6 ก.ค. 68 ณ หาดใหญ่ฮอลล์ ชั้น 5 ศูนย์การค้าเซ็นทรัล หาดใหญ่

• นครราชสีมา ในวันที่ 8-10 ส.ค. 68 ณ เอ็มซีซี ฮอลล์  ชั้น 3 เดอะมอลล์โคราช

• และเชียงใหม่ ในวันที่ 7-9 พ.ย. 68 ณ เชียงใหม่ฮอลล์  ศูนย์การค้าเซ็นทรัล เชียงใหม่ แอร์พอร์ต

แล้วพบกันค่ะ