ปัญหาเชิงโครงสร้างทางเศรษฐกิจเกิดจากการใช้ทรัพยากรทางเศรษฐกิจที่ขาดประสิทธิภาพเป็นเวลานาน ซึ่งอาจเกิดจาก

(1) โครงสร้างพื้นฐานไม่เพียงพอ

(2) ขาดการพัฒนาคุณภาพของทรัพยากร เช่น แรงงาน รวมทั้ง

(3) กฎเกณฑ์หรือกติกาทางเศรษฐกิจไม่เอื้อให้เกิดประสิทธิภาพ

ส่งผลให้ระบบเศรษฐกิจมีประสิทธิภาพการผลิตต่ำ ต้นทุนการผลิตสูง ผลตอบแทนจากการลงทุนต่ำหรือไม่คุ้มค่า ส่งผลให้ไม่สามารถดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ ซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องยนต์เศรษฐกิจสำคัญ เศรษฐกิจจึงเติบโตช้าและมีผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของประชาชนในระยะยาว

ปัญหาเชิงโครงสร้างที่ปรากฏให้เห็นเป็นรูปธรรม สะท้อนจากการส่งออกไทยที่ฟื้นตัวช้าและสัดส่วนการลงทุนต่อ GDP ที่ต่ำกว่าหลายประเทศในภูมิภาค รวมทั้งคะแนน PISA¹ ที่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยในกลุ่ม OECD มากจากปัญหาคุณภาพแรงงาน และหนี้ครัวเรือนที่อยู่ในระดับสูง โดยส่วนหนึ่งเกิดจากความสามารถในการหารายได้ที่ไม่เพียงพอกับรายจ่าย

แนวทางในการแก้ปัญหาเชิงโครงสร้างจึงต้องคำนึงถึงการพัฒนาคุณภาพทรัพยากรการผลิต อาทิ

(1) การพัฒนาระบบการศึกษาและคุณภาพแรงงาน

(2) การปรับกฎกติกาของภาครัฐเพื่อลดต้นทุนการดำเนินธุรกิจ เช่น การปฏิรูปกฎหมายและกฎระเบียบที่ล้าสมัย และการเพิ่มขีดความสามารถของภาครัฐ 
(3) การลงทุนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้มีประสิทธิภาพ เช่น ระบบคมนาคมเพื่อให้ต้นทุนด้านขนส่งลดลง และ

(4) การส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรมเพื่อพัฒนาประสิทธิภาพของผู้ผลิต

ทั้งนี้ ปัญหาเชิงโครงสร้างบางเรื่องสามารถแก้ไขได้เร็วหากตั้งใจลงมือทำ อาทิ การปฏิรูปกฎหมายที่ล้าสมัย และการส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม ขณะที่บางเรื่องอาจต้องใช้เวลานานและต้องอาศัยความตั้งใจจริงและต่อเนื่อง เช่น การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ระบบการศึกษา และคุณภาพแรงงาน  แต่หากทำได้สำเร็จ ก็จะช่วยพลิกฟื้นการใช้ทรัพยากรการผลิตให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น และสร้างการเติบโตที่ยั่งยืนในระยะยาว

หมายเหตุ

¹ โครงการประเมินผลนักเรียนนานาชาติ (PISA) เป็นการศึกษาระดับโลกที่ดำเนินการโดยองค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (OECD) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความสามารถของนักเรียนอายุ 15 ปีทั่วโลกในด้านการอ่าน คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ ทุก ๆ สามปี