สรุปช่วงสนทนากับผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ดร.เศรษฐพุฒิ สุทธิวาทนฤพุฒิ

หัวข้อ "ชีพจรเศรษฐกิจการเงินภาคใต้และความท้าทายที่ต้องก้าวข้าม"

มุมมองภาพเศรษฐกิจไทย เศรษฐกิจภาคใต้ และมาตรการของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) 

ประเทศไทยได้รับผลจากสถานการณ์ COVID-19 รุนแรงกว่าและฟื้นตัวช้ากว่าประเทศอื่นในภูมิภาค โดยคาดว่า GDP จะกลับไปเท่ากับช่วงก่อน COVID-19 ในไตรมาสแรกของปี 2566 และเมื่อพิจารณาเฉพาะภาคใต้ จะเห็นว่าเศรษฐกิจฟื้นตัวช้ากว่าประเทศ เนื่องจากภาคใต้พึ่งพาการท่องเที่ยวซึ่งเป็นจุดเปราะบางที่ได้รับผลกระทบในสัดส่วนสูงกว่าประเทศ ส่วนภาคการผลิต แม้จะฟื้นตัวได้เร็วแต่สัดส่วนของภาคการผลิตต่อ GRP ไม่สูงเท่ากับของประเทศ ทำให้เศรษฐกิจภาคใต้ในปี 2563 หดตัว 12% หดตัวสูงกว่าประเทศถึง 2 เท่า 

การช่วยเหลือผู้ที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 ของ ธปท. ในช่วงแรกจะเป็นมาตรการแบบปูพรม อาทิ มาตรการพักหนี้ แต่เมื่อระยะเวลาผ่านไป จำเป็นต้องปรับมาตรการเพื่อแก้ปัญหาให้ตรงจุดมากขึ้น เพื่อไม่ให้ระบบการเงินซ้ำเติมปัญหา โดยการผ่อนปรนเกณฑ์ต่าง ๆ ขยายการให้สินเชื่อไปยังจุดที่สินเชื่อไปไม่ถึง เป็นที่มาของการออก soft loan และสินเชื่อฟื้นฟู ซึ่งเติมเงินเข้าไปในระบบแล้วกว่า 3.2 แสนล้านบาท สำหรับภาคใต้ได้อานิสงส์จากมาตรการดังกล่าว ทั้ง (1) สินเชื่อฟื้นฟูที่สามารถปล่อยกู้ให้ผู้ประกอบการในภาคใต้ประมาณ 14% สูงกว่าสัดส่วน GRP ซึ่งอยู่ที่ 8% (2) โครงการพักทรัพย์พักหนี้ ซึ่งที่มาของมาตรการนี้ส่วนหนึ่งได้มาจากการพูดคุยกับผู้ประกอบการ ทำให้สามารถออกแบบมาตรการที่ตอบโจทย์ โดยมูลค่าโครงการอยู่ในภาคใต้สัดส่วนสูงกว่า 30% ของมูลค่ารวมทั้งประเทศ  

ปัจจุบัน เห็นสัญญาณการฟื้นตัวของเศรษฐกิจไทยอย่างต่อเนื่อง เมื่อประกอบกับรายได้ครัวเรือนที่ปรับดีขึ้น และรายได้ครัวเรือนเกษตรที่ยังเติบโต ทำให้ประมาณการ GDP ปี 2565 และ 2566 โต 3.3% และ 4.2% ตามลำดับ ซึ่งภาพรวมของภาคใต้ก็ไม่ต่างจากภาพของประเทศ เพราะ 60% ของแรงงานในภาคใต้อยู่ในภาคเกษตรและภาคท่องเที่ยวที่มีแนวโน้มปรับดีขึ้น อย่างไรก็ตาม ยังมีความเสี่ยงที่ต้องติดตาม ได้แก่ ปัจจัยที่ไม่คาดคิดที่อาจกระทบต่อการเดินทางของคน ส่งผลกระทบต่อการฟื้นตัวของภาคการท่องเที่ยว และโจทย์ใหญ่เรื่องเงินเฟ้อ 

การดำเนินนโยบายการเงินและนโยบายอัตราแลกเปลี่ยน

ในปัจจุบัน ภาวะเงินเฟ้อเป็นโจทย์ใหญ่ของประเทศ รวมถึงภาคใต้ที่มีสัดส่วนครัวเรือนเปราะบางสูง จึงเป็นหน้าที่สำคัญของธนาคารกลางที่ต้องดำเนินนโยบายการเงินเพื่อรักษาเสถียรภาพราคา ภายใต้กรอบเป้าหมายเงินเฟ้อที่อยู่ในช่วง 1-3% ซึ่งถือเป็นกรอบที่มีความยืดหยุ่น และเหมาะสมภายใต้บริบททางเศรษฐกิจไทยที่ฟื้นตัวอย่างช้า ๆ โดยที่มาของเงินเฟ้อ มีทั้งจาก (1) ผลของราคาสินค้าที่เพิ่มขึ้นจากราคาพลังงานในช่วงสถานการณ์รัสเซีย-ยูเครน ซึ่งอาจมีข้อจำกัดในการแก้ปัญหา และ (2) ผลของการคาดการณ์เงินเฟ้อของสาธารณชน ที่ต้องควบคุมไม่ให้เครื่องยนต์เงินเฟ้อติด และยึดเหนี่ยวการคาดการณ์เงินเฟ้อให้อยู่ในกรอบเป้าหมาย เพื่อไม่ให้เงินเฟ้อเพิ่มสูงขึ้นไปเรื่อย ๆ เพราะการคาดการณ์ของสาธารณชนว่าเงินเฟ้อจะสูงต่อเนื่อง จึงขอขึ้นค่าแรง นำไปสู่การขึ้นราคาสินค้าเป็นวงจรไปเรื่อย ๆ (Wage-price spiral) 

การยึดเหนี่ยวการคาดการณ์เงินเฟ้อระยะปานกลาง คือ สร้างความไว้ใจ ความเชื่อของประชาชนว่า ธปท. จะดูแลเรื่องเงินเฟ้อ และขึ้นดอกเบี้ยตามความจำเป็น จาก commitment ของ ธปท. ในการดูแลเงินเฟ้อ นอกจากนี้ บริบททางเศรษฐกิจของไทยที่อยู่ในช่วงฟื้นตัว แตกต่างจากประเทศพัฒนาอื่น ๆ เช่น สหรัฐฯ ยุโรป ที่อุปสงค์โตเร็วและตลาดแรงงานร้อนแรง ทำให้ในกรณีของประเทศไทยอาจไม่จำเป็นที่จะต้องขึ้นดอกเบี้ยแรงและเร็วเพื่อเหยียบเบรก และเพื่อให้การฟื้นตัวเป็นไปต่อเนื่อง (smooth takeoff) ธปท. จึงต้องถอนคันเร่งอย่างค่อยเป็นค่อยไป โดยปรับทั้งนโยบายการเงินและมาตรการทางการเงินให้กลับสู่ภาวะปกติ (normalization) ขณะเดียวกันยังมีความยืดหยุ่น เพื่อแก้ไขปัญหากลุ่มเปราะบางควบคู่กันไป ตัวอย่างเช่น มาตรการสินเชื่อฟื้นฟู โครงการพักทรัพย์พักหนี้ ที่อย่างน้อยจะอยู่ถึง เม.ย. 2566 และพร้อมต่อมาตรการหากมีความจำเป็น รวมถึงมาตรการ 3 ก.ย. แก้หนี้อย่างยั่งยืนที่จะอยู่ถึงสิ้นปีหน้า เป็นต้น

ในการดำเนินมาตรการต่าง ๆ ทั้งในช่วงที่ผ่านมาและระยะต่อไป ธปท. ให้ความสำคัญกับการจัดการเพื่อให้มาตรการที่มีเพียงพอถูกใช้อย่างเต็มที่ (execution) มีการทำงานใกล้ชิดกับธนาคารพาณิชย์เพื่อกำหนดเป้าของการปล่อยสินเชื่อฟื้นฟูเป็นระยะ โดยมุ่งหวังให้มาตรการสามารถรองรับกลุ่มที่มีปัญหาให้ได้มากที่สุด

ด้านนโยบายอัตราแลกเปลี่ยนและการส่งเสริมการทำ hedging ของผู้ประกอบการ จากสถานการณ์เงินบาทอ่อนค่ามากที่สุดในรอบ 7 ปี ซึ่งเป็นผลของการแข็งค่าของเงินดอลลาร์ สรอ. เป็นหลัก เป็นไปตามกลไกตลาดที่เงินบาทมีแนวโน้มอ่อนค่าเมื่อดอลลาร์แข็งค่า การที่ ธปท. จะเข้าไปควบคุมหรือกำหนดทิศทางของค่าเงินมีข้อจำกัดและทำได้เพียงในระดับหนึ่งเพื่อไม่ให้การเคลื่อนไหวเร็วเกินไป เพราะจะกระทบต่อ            ผู้นำเข้าและผู้ส่งออกที่ยังทำ hedging ต่ำ โดยเฉพาะผู้ส่งออกรายเล็ก ดังนั้น เพื่อให้ผู้ประกอบการทำ hedging ได้สะดวกขึ้น ธปท. ได้ลดเงื่อนไข ปรับกรอบของกฎระเบียบต่าง ๆ รวมทั้งอยู่ระหว่างปรับ service provider landscape เพื่อให้การให้บริการด้าน hedging กว้างขวางขึ้น เข้าถึงมากขึ้น ในต้นทุนที่หวังว่าถูกลงกว่าเดิม เหมาะสมกับบริบทที่อัตราแลกเปลี่ยนแปลงได้ทุกเมื่อ

การมองภาพไปข้างหน้า

มองภาพไประยะข้างหน้า กระแสสำคัญที่จะเข้ามากระทบกับเศรษฐกิจไทย คือ กระแส “ดิจิทัล” และ “Green” ซึ่งต้องมีการปรับตัวให้ทันกับกระแสดังกล่าว ในด้าน “ดิจิทัล” นอกจากการใช้งานที่กลายเป็นปกติ เช่น mobile payment, QR code, e-commerce เป็นต้น Blockchain เป็นเทคโนโลยีที่โปร่งใส (transparent) และมีความน่าสนใจ ธุรกิจสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้มาก เช่น traceability ในภาคเกษตร ขณะที่กระแส “Green” อาจไม่ได้มีเพียงเรื่องของสภาพแวดล้อมเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีผลของนโยบายที่เกี่ยวข้อง เช่น นโยบาย CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) ของกลุ่มประเทศยุโรป เป็นต้น ซึ่งที่ผ่านมา ธุรกิจขนาดใหญ่ของไทยปรับตัวได้ค่อนข้างเร็ว เห็นได้จากจำนวนบริษัทที่อยู่ใน DJSI (Dow Jones Sustainability Index) สูงสุดในอาเซียน ขณะที่บริษัทเล็ก ธุรกิจ SMEs แม้ตื่นตัว แต่อาจปรับตัวได้ยาก

Upcoming Monetary Policy Committee’s Decision : 24 August 2021

เมื่อมองย้อนกลับไป 10 ปี การเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างเศรษฐกิจของภาคใต้มีไม่มาก เห็นเพียงการเข้ามาของภาคบริการ โดยเฉพาะภาคท่องเที่ยว ซึ่งส่วนใหญ่โตในแง่ปริมาณจำนวนนักท่องเที่ยว และในภาคเกษตรซึ่งมีสัดส่วนแรงงานสูงถึง 40% มีเพียงยางพาราและปาล์มน้ำมันเป็นสินค้าหลัก ยังมีมูลค่าเพิ่มและ productivity เพิ่มขึ้นไม่มาก ทำให้เห็นอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ช้ากว่าประเทศ แต่ในด้านพื้นฐาน ภาคใต้มีจุดแข็ง ทั้งด้านการศึกษา มีแรงงานจบปริญญาตรีสูงกว่าภูมิภาคอื่น และมีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรต้นน้ำและสภาพอากาศที่เจอภัยแล้งน้อย คำถามสำคัญคือ ที่ผ่านมาทำไมภาคใต้จึงยังไม่สามารถปรับกระบวนทัพ ปรับโครงสร้างได้มากเท่าที่ควร คำตอบจากส่วนกลางคงไม่ใช่คำตอบที่ถูกต้อง แต่คำตอบต้องมาจากคนในภาค มาจากการรวมตัวกันของหลายภาคส่วนในภาค โดย ธปท. ยินดีที่จะเป็นหนึ่งภาคส่วนที่จะสนับสนุน ร่วมคิดวิเคราะห์ ร่วมทำ ร่วมถก หาวิถีที่ภาคใต้จะไปในอนาคต