ความไม่แน่นอนในการทำงานกำลังคืบคลานมาใกล้ตัวเรา ช่วงที่ผ่านมา โลกของการจ้างงานกำลังสั่นสะเทือน จะเห็นได้จากในสหรัฐฯ ที่มีการปลดพนักงานเกือบ 700,000 ตำแหน่ง ภายในเวลาเพียง 5 เดือนแรกของปี 2568 ซึ่งเพิ่มขึ้นกว่า 80% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่ผ่านมา ในขณะที่บริษัทระดับโลกหลายแห่งต่างก็พากันประกาศปรับลดพนักงานลง และแนวโน้มนี้ก็เริ่มมีให้เราเห็นในไทยมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้ง “การปลดออกจากงาน” (Layoff) หรือ “การสมัครใจลาออกก่อนเกษียณ” (Voluntary Early Retirement)

คำถามสำหรับมนุษย์เงินเดือนก็คือ... “ถ้าวันหนึ่งรายได้จากงานประจำหายไปโดยไม่ทันตั้งตัว เราจะพร้อมแค่ไหนในการรับมือ?” เพราะสุดท้ายแล้ว “งาน” ก็คือแหล่งที่มาของรายได้ และ “เงิน” ก็ยังเป็นสิ่งจำเป็นต่อการใช้ชีวิต

บทความนี้ ขอพาคุณผู้อ่านทุกท่านมาเตรียมตัวเรื่องเงิน ไม่ว่าจะถูก Layoff อย่างกะทันหัน หรืออยากสมัครใจรับเงินก้อนแล้วจากไป ผ่านโครงการ Voluntary Early Retirement ของบริษัท เพราะไม่ว่าเหตุการณ์แบบไหนจะเกิดขึ้น สิ่งสำคัญคือ “เรื่องเงินต้องไม่สะดุด” การเตรียมแผนไว้ล่วงหน้าไม่เพียงช่วยให้เราอยู่รอดในวันที่รายได้หายไป แต่ยังช่วยให้เราก้าวต่อได้อย่างมั่นใจในทุกจังหวะของชีวิต

พร้อมหรือยัง ถ้าพรุ่งนี้คุณถูก Layoff

การลาออกจากงานยังมีเวลาให้ได้เตรียมตัว แต่กลับกันเพียงประกาศหรืออีเมล Layoff ฉบับเดียวจากออฟฟิศก็อาจสร้างความสั่นคลอนทางการเงินให้ชีวิตเราได้เลย ลองคิดดูว่าถ้าในประกาศนั้นมีชื่อคุณอยู่ด้วยหรือคุณได้รับอีเมลนั้น คุณจะรู้สึกอย่างไร ตกใจ? สับสน? เสียใจ? หรือกังวล? ไม่ว่าความรู้สึกแรกจะเป็นแบบไหน แต่คำถามต่อไปคือ “จะทำยังไงกับชีวิตต่อ?” เรื่องนี้ไม่ได้ไกลตัวเราอีกต่อไปแล้ว การเตรียมตัวให้พร้อมก่อนวันที่ไม่มีงานทำจะมาถึง อาจเป็นสิ่งที่ดีที่สุดที่เราจะทำได้ เพื่อให้เราใช้ชีวิตได้อย่างราบรื่นในวันที่ไม่มีรายได้เข้ามา

สิ่งแรกที่เตรียมตัวได้คือ “เงินออมเผื่อฉุกเฉิน” เงินออมก้อนแรกที่ทุกคนควรมี เพราะจะเป็นเหมือนฟูกรองรับในวันที่ชีวิตไม่เป็นไปตามแผน ไม่ว่าจะถูกเลิกจ้างงาน เจ็บป่วยกะทันหัน หรือกรณีอื่น ๆ เงินก้อนนี้จะช่วยให้เราผ่านสถานการณ์เหล่านั้นไปได้อย่างอุ่นใจขึ้น เก็บให้ได้อย่างน้อย 3-6 เท่าของรายจ่ายจำเป็นและภาระผ่อนหนี้ต่อเดือน เช่น ค่าอาหาร ค่าเช่าที่พัก ค่าโทรศัพท์ ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าผ่อนบ้าน ค่างวดรถ ค่าบัตรเครดิตและสินเชื่อส่วนบุคคล เก็บไว้ในบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ออกมาใช้ได้ทันที โดยแยกออกจากบัญชีอื่น ๆ เพื่อไม่ให้เงินปนกัน แต่ถ้าเริ่มรู้สึกว่า “ความเสี่ยงใกล้ตัวเข้ามา” เช่น มีข่าวลือเรื่องการปรับโครงสร้างบริษัทหรือลดจำนวนคน ก็ต้องคำนวณให้ดีว่าเงิน 3-6 เท่าเพียงพอหรือไม่ และต้องคำนวณเผื่อระยะเวลาที่คาดว่าจะได้งานใหม่ด้วย

สำหรับการถูก Layoff เราต้องได้เงินชดเชยจากการเลิกจ้าง ซึ่งเป็นสิทธิที่พนักงานต้องได้รับความช่วยเหลือในกรณีที่ให้ออกจากงานตามกฎหมายแรงงาน โดยแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ

(1) เงินชดเชยจากการเลิกจ้างกรณีทั่วไป ซึ่งจะได้รับตามเงื่อนไขอายุงาน สูงสุด 400 วัน โดยคิดจากค่าจ้างอัตราสุดท้าย และ

(2) เงินค่าจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า คือ เงินที่นายจ้างต้องให้ลูกจ้างในกรณีที่ต้องการให้ออกจากงานทันที โดยไม่แจ้งล่วงหน้า 60 วันตามที่กฎหมายกำหนด ซึ่งจะต้องได้รับเท่ากับ 60 วัน โดยคิดจากค่าจ้างอัตราสุดท้าย หรือเท่ากับค่าจ้างของการทำงาน 60 วันสุดท้าย

สำหรับใครที่คาดว่าจะถูก Layoff อย่าปล่อยผ่านสิทธินี้ เพราะนี่คือเงินก้อนแรกที่อาจจะช่วยให้เราตั้งหลักได้ แต่อย่าเพิ่งดีใจไปที่ได้รับเงินก้อน เพราะเงินชดเชยนี้อาจอยู่ได้ไม่นานถ้าไม่วางแผนการเงินอย่างรอบคอบ เช่น แบ่งเงินเป็นส่วน ๆ สำหรับค่าใช้จ่ายที่มี เพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างไม่สะดุดตามระยะเวลาที่คาดไว้ สำหรับคนที่มีอายุงานน้อยจะได้รับเงินชดเชยไม่มากนัก ซึ่งอาจจะไม่เพียงพอให้เราดำเนินชีวิตไปได้โดยไม่สะดุด เพราะการหางานใหม่ก็ต้องใช้เวลา ภาระหนี้สินที่มีก็ยังต้องจ่ายอยู่ทุกเดือน ส่วนคนที่มีอายุงานมากแล้ว เงินชดเชยก้อนนี้อาจทำให้ชีวิตผ่านไปได้โดยไม่สะดุดสักพักหนึ่ง แต่ก็ต้องคำนึงถึงความยากในการหางานใหม่ด้วย เพราะการรับพนักงานใหม่ส่วนใหญ่ก็อาจมีเงื่อนไขด้านอายุร่วมด้วย

เงินชดเชยจากการถูก Layoff ที่ได้รับเป็นเหมือนตัวช่วยในช่วงตั้งต้น แต่ไม่ใช่ตัวช่วยในระยะยาว   ดังนั้น การมีเงินออมเผื่อฉุกเฉินของตนเองถือเป็นอีกตัวช่วยสำคัญที่จะช่วยให้เราผ่านพ้นกับเหตุไม่คาดฝันไปได้ระยะหนึ่ง แต่สถานการณ์เข้าสู่ภาวะปกติก็ต้องทยอยเก็บเงินออมเผื่อฉุกเฉินให้เต็มตามเดิม เพื่อสำรองไว้สำหรับเหตุฉุกเฉินครั้งหน้าเสมอ

Voluntary Early Retirement เงินก้อนที่ต้องคำนึงถึงอนาคต

ในวันที่หลายคนเริ่มคิดว่า “อยากลาออกก่อนเกษียณ” ไม่ว่าจะด้วยความจำเป็นหรืออยากพักบ้าง หลังจากทำงานมานาน อีกทั้งก็มีข่าวให้เห็นเรื่อย ๆ ว่าหลายบริษัทก็มีโครงการสมัครใจลาออกก่อนเกษียณที่จะเสนอสิทธิพิเศษต่าง ๆ ให้พนักงาน เช่น จ่ายเงินชดเชยในอัตราที่สูงกว่าปกติ การให้ประกันสุขภาพ รวมถึงการอบรมทักษะอาชีพอื่น ๆ ทำให้หลายคนอาจรู้สึกว่า นี่แหละโอกาสทอง นอกจากจะได้เกษียณก่อน ได้พักก่อนแล้ว ยังได้เงินก้อนชดเชยมากกว่ากฎหมายแรงงานด้วย ไหนจะได้เงินจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพอีก การได้เงินก้อนโตแบบนี้ฟังดูแล้วอาจน่าสนใจ แต่ก็ต้องคำนึงด้วยว่า “เงินก้อนนี้ จะอยู่กับเราไปได้สักกี่ปี?” โดยจำเป็นที่จะต้องคิดให้รอบคอบและอย่าลืมว่าถ้าใช้จ่ายโดยไม่วางแผนเงินก็อาจหมดไปได้ง่าย ๆ

ก่อนตัดสินใจเข้าโครงการและรับเงินก้อนนี้มา อย่าลืมคำนวณเงินที่จะได้รับกับระยะเวลาที่คาดว่าเราจะมีชีวิตอยู่ และเปรียบเทียบกับค่าใช้จ่ายที่ต้องรับผิดชอบ ภาระหนี้สินที่มี และที่สำคัญอย่าลืมที่จะคำนึงถึงเงินเฟ้อในอนาคตด้วย โดยสามารถอ่านบทความวางแผนเกษียณได้ที่นี่ 5 ขั้นสู่วันเกษียณสุข และสามารถคำนวณเงินเกษียณได้ที่โปรแกรมคำนวณของตลาดหลักทรัพย์ The Stock Exchange of Thailand : ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย การลองเปรียบเทียบนี้จะทำให้สามารถเห็นภาพคร่าว ๆ ว่าเงินของเราเพียงพอสำหรับชีวิตนานแค่ไหน และการเลือก Early Retirement นั้นเหมาะสมกับตนเองหรือไม่ แต่ถ้ายังตัดสินใจเลือกสมัครใจลาออกก่อนเกษียณแล้วเงินไม่พอใช้ก็ต้องปรับการใช้จ่ายและหารายได้เพิ่ม นอกจากนี้ ยังต้องวางแผนการเงินให้ดีและลงมือทำตามแผนที่วางไว้ด้วย ซึ่งจะช่วยให้ลดความกังวลและรู้สึกสบายใจขึ้นกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

ไม่ว่าคุณกำลังคาดว่าจะถูก Layoff หรืออยากเข้าร่วมโครงการสมัครใจลาออกก่อนเกษียณ ทุกเหตุการณ์เหล่านี้ต่างก็เกี่ยวข้องกับ “เงิน” ทั้งนั้น แม้ว่าการมีเงินสำรองไม่ได้ทำให้เรารวยขึ้นในทันที แต่ในวันที่เส้นทางชีวิตของเราเปลี่ยนไป เงินออมเผื่อฉุกเฉินที่ได้ทยอยเก็บไว้จะช่วยให้เรารับมือกับเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ดีกว่า และสุดท้ายนี้ “การจัดการเงิน” จะสร้าง “ความมั่นคงทางการเงิน” ให้กับเรา และยังเป็นโอกาสที่จะก้าวไปสู่ชีวิตที่มี “ความมั่งคั่งทางการเงิน” ได้อีกด้วย