ปี 2564 สำหรับก้าวต่อไปของระบบการชำระเงินไทยในยุคดิจิทัล ธปท. มุ่งหวังให้ประเทศไทยมีบริการชำระเงินที่มีประสิทธิภาพสามารถตอบความต้องการของทุกภาคส่วนในด้านความสะดวก รวดเร็ว ปลอดภัย ในราคาที่สมเหตุสมผล โดยใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี ข้อมูล และการเปิดให้เข้าถึงโครงสร้างพื้นฐานด้านการชำระเงิน ที่จะเอื้อต่อการแข่งขันและการพัฒนานวัตกรรม มีการให้ความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชน และการกำกับดูแลที่เหมาะสมเท่าทัน เพื่อขับเคลื่อนให้การชำระเงินดิจิทัลเป็นทางเลือกหลักของคนไทยในกระแสดิจิทัลได้อย่างราบรื่น

​ปี 2563 สถานการณ์การแพร่ระบาดอย่างรวดเร็วในวงกว้างของไวรัส Covid-19 ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของโลกรวมถึงประเทศไทยในเกือบทุกด้าน ทั้งด้านเศรษฐกิจ การค้าการลงทุน การท่องเที่ยว สาธารณสุข รวมทั้งการดำเนินธุรกิจและการใช้ชีวิตประจำวันของประชาชนที่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมไปสู่โลกออนไลน์มากขึ้น ในปีนี้ ธปท. ยังมุ่งพัฒนาระบบการชำระเงินไทยอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้พร้อมรองรับโลกการชำระเงินในวิถีใหม่ และเพื่อให้ประเทศไทยมีระบบและบริการการชำระเงินที่สะดวก รวดเร็ว สามารถรองรับพฤติกรรมและรูปแบบการดำเนินธุรกิจที่เปลี่ยนไป ภายใต้การบริหารความเสี่ยงที่เท่าทันและเหมาะสม ปลอดภัย

ปี 2562 ถือเป็น “ก้าวแรก” ของการดำเนินการตามแผนกลยุทธ์ฯ ฉบับที่ 4 ที่มุ่งสร้างระบบนิเวศน์ หรือ ecosystem ให้การชำระเงินแบบดิจิทัลเป็นทางเลือกหลักในการชำระเงินของคนไทย ภายใต้ระบบการชำระเงินที่มีประสิทธิภาพ ปลอดภัย ต้นทุนต่ำ ตรงกับความต้องการของผู้ใช้บริการ ผ่านการดำเนินการตามกรอบการพัฒนา 5 ด้านที่สำคัญ ทั้งการยกระดับโครงสร้างพื้นฐานระบบชำระเงินให้สอดคล้องกับมาตรฐานสากล การส่งเสริมการพัฒนาและการเข้าถึงนวัตกรรมทางการเงินและการชำระเงิน รวมไปถึงการรักษาความมั่นคงปลอดภัยและการสร้างความเชื่อมั่นในการใช้บริการ digital payment

ปี 2561 เป็นปีที่อยู่ในช่วงระหว่างการเปลี่ยนผ่านจากแผนกลยุทธ์ระบบการชำระเงิน (แผนกลยุทธ์ฯ) ฉบับที่ 3 ไปสู่แผนกลยุทธ์ฯ ฉบับที่ 4 ซึ่งผลสัมฤทธิ์ของการดำเนินการภายใต้แผนกลยุทธ์ฯ ทั้ง 3 ฉบับก่อนหน้านี้เป็นการวางรากฐานของระบบการชำระเงินให้มีประสิทธิภาพ มั่นคง ปลอดภัย สอดคล้องกับมาตรฐานสากล และเพื่อให้การกำหนดทิศทางของระบบการชำระเงินเป็นไปอย่างต่อเนื่อง ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) จึงได้จัดทำแผนกลยุทธ์ฯ ฉบับที่ 4 เพื่อเป็นกรอบในการพัฒนาระบบการชำระเงินระยะต่อไป (พ.ศ. 2562 - 2564) โดยมีเป้าหมายในการยกระดับ digital payment ให้เป็นทางเลือกหลักในการชำระเงิน ผ่านการสร้างระบบนิเวศน์ (ecosystem) ให้รองรับกับความต้องการของผู้ใช้บริการชำระเงินอย่างแท้จริง

​ปี 2560 ที่ผ่านมาเป็นปีที่มีพัฒนาการสำคัญหลายอย่างเกิดขึ้นในระบบการชำระเงินของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านโครงสร้างพื้นฐานระบบการชำระเงินที่ทำให้ประชาชนเข้าถึงบริการทางการเงินได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ผลักดันให้ปริมาณธุรกรรม e-Payment ในปี 2560 มีการเติบโตถึงร้อยละ 30 เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า นอกจากการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้เข้าถึงประชาชนมากขึ้น ธปท. ก็ยังให้ความสำคัญกับการกำกับดูแลเพื่อความปลอดภัยและการคุ้มครองผู้บริโภคมาโดยตลอด โดยในปี 2560 ที่ผ่านมา ธปท. ร่วมกับกระทรวงการคลังในการผลักดันการออกพระราชบัญญัติระบบการชำระเงิน พ.ศ. 2560 ซึ่งกฎหมายใหม่นี้จะช่วยให้กฎหมายที่เกี่ยวกับการชำระเงินมีความเป็นเอกภาพ ลดความซ้ำซ้อนของกฎหมายเดิมที่มีหลายฉบับ ส่งเสริมให้ผู้ให้บริการสามารถพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ได้ ภายใต้การกำกับดูแลที่เหมาะสม ในขณะเดียวกัน ผู้ใช้บริการก็มั่นใจได้ว่าจะได้รับการคุ้มครองอย่างเป็นธรรมภายใต้กฎหมายฉบับนี้

ในปี 2559 ธปท. ได้ผลักดันการดำเนินงานภายใต้แผนยุทธศาสตร์ National e-Payment โดยเฉพาะในส่วนที่ ธปท. รับผิดชอบ 2 โครงการ คือ โครงการระบบพร้อมเพย์ ซึ่งเป็นการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานระบบการชำระเงินของประเทศ และโครงการขยายการใช้บัตร เพื่อส่งเสริมการกระจายอุปกรณ์รับชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ให้แพร่หลายและช่วยเพิ่มการเข้าถึงบริการชำระเงินของประชาชน รวมทั้งได้ออกประกาศหลักเกณฑ์ที่ส่งเสริมการใช้บัตรเดบิตที่ออกและใช้ภายในประเทศ เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนมีช่องทางชำระเงินที่สะดวก ใช้ได้แพร่หลาย ร้านค้ามีช่องทางรับชำระเงินที่ต้นทุนต่ำ รวมทั้งอยู่ระหว่างจัดทำร่างแนวปฏิบัติ QR code สำหรับการชำระเงินและการโอนเงิน ซึ่งจะช่วยให้การชำระเงินและการโอนเงินของประชาชน ภาคธุรกิจ และ SMEs สะดวกขึ้น มีข้อมูลรองรับการออกใบเสร็จรับเงินหรือใบกำกับภาษีตามหลักเกณฑ์ของกรมสรรพากร และรองรับการชำระใบแจ้งหนี้ผ่านสมาร์ทโฟนได้ด้วย

ในช่วงที่ผ่านมา การเงินของไทยมีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากจากปัจจัยหลายประการ ได้แก่ ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการสื่อสารโดยเฉพาะโทรศัพท์เคลื่อนที่แบบสมาร์ทโฟนที่มีความสามารถมากขึ้นด้วยราคาที่ต่ำลง พฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปิดรับเทคโนโลยีมากขึ้น แนวโน้มของบริการทางการเงินที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมที่ธนาคารพาณิชย์เป็นผู้ให้บริการรายใหญ่ เริ่มมีผู้ให้บริการกลุ่มต่าง ๆ เข้ามาเสนอบริการทางการเงิน/การชำระเงินโดยอาศัยนวัตกรรมใหม่ ๆ หรือที่เรียกว่า Financial Technology ในด้านหนึ่ง ปัจจัยเหล่านี้จะส่งผลดี ให้เกิดแรงกระตุ้นในการพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ทำให้บริการการชำระเงินมีความหลากหลาย ตอบสนองความต้องการของภาครัฐ ภาคธุรกิจและประชาชนได้ดีขึ้น การสร้างสภาพแวดล้อมทางการเงินให้เอื้อต่อการพัฒนาและรองรับนวัตกรรมใหม่ ๆ เป็นเรื่องที่สำคัญ การให้ความสำคัญกับการผลักดันโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญจะเป็นการวางรากฐานสำหรับการพัฒนาระบบการชำระเงินให้มีประสิทธิภาพ มั่นคงปลอดภัย สามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงและความท้าทายรูปแบบใหม่ ๆ ได้อย่างเหมาะสม

​ปี 2557 ที่ผ่านมา เป็นปีที่เราเห็นการเปลี่ยนแปลงของระบบการชำระเงินไทยเข้าสู่ยุคดิจิทัลอย่างชัดเจน โดยผู้ให้บริการทั้งที่เป็นสถาบันการเงิน (Bank) และมิใช่สถาบันการเงิน (Non-bank) มีการนำเสนอนวัตกรรมการชำระเงินใหม่ ๆ โดยเฉพาะบริการผ่านแอพพลิเคชันบนสมาร์ทโฟน และแท็บเล็ต และผ่านเทคโนโลยีสมัยใหม่ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) และคณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) เล็งเห็นว่าการพัฒนาระบบการชำระเงินซึ่งเป็นเสมือนเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงและเชื่อมโยงระบบเศรษฐกิจของประเทศ ไปสู่การชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic payment หรือ e-Payment) จะเป็นกลไกหนึ่งที่สำคัญในการขับเคลื่อนนโยบายเศรษฐกิจดิจิทัลอย่างเป็นรูปธรรม โดย e-Payment จะช่วยให้ทุกภาคส่วนทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ได้ครบวงจร

​ทุกท่านคงตระหนักดีว่าปี 2556 เป็นปีที่ประเทศไทยเผชิญกับความผันผวนจากปัจจัยภายในและนอกประเทศ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการดำเนินนโยบายเศรษฐกิจของประเทศ รวมถึงการดำเนินนโยบายด้านการชำระเงิน คณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) จึงให้ความสำคัญกับการเสริมสร้างระบบการชำระเงินของประเทศให้สามารถพัฒนารองรับกิจกรรมทางเศรษฐกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพและเสถียรภาพ โดยวางกรอบนโยบาย และสานต่อโครงการส่งเสริมและพัฒนาระบบชำระเงินของไทยให้ลุล่วงและมีความคืบหน้าในหลายด้าน​​

​ปี 2555 เป็นปีแรกของการดำเนินการตามแผนกลยุทธ์ระบบการชำระเงินปี 2555-2559 (Payment Systems Roadmap 2012-2016) ซึ่งเป็นแผนแม่บทฉบับที่ 3 ในการกำหนดแนวทางการพัฒนาระบบการชำระเงินของไทยที่คณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) ได้วางไว้มาอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่แผนฉบับแรกในปี 2547 ซึ่งในช่วง 4-5 ปี ต่อจากนี้ไปทิศทางการพัฒนาระบบการชำระเงินของไทยจะมุ่งเน้นใน 3 ด้าน คือ การก้าวสู่ระบบการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ การเชื่อมโยงระบบการชำระเงินกับต่างประเทศ และการรักษาเสถียรภาพในระบบการชำระเงิน และในปี 2555 ความนิยมของผู้ใช้บริการในการใช้อุปกรณ์เทคโนโลยีแบบพกพา ได้แก่ โทรศัพท์เคลื่อนที่ โทรศัพท์สมาร์ทโฟน แท็บเล็ต รวมทั้งการใช้บริการอินเทอร์เน็ตความเร็วสูง มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้บริการสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและบริการด้านการชำระเงินต่าง ๆ ได้อย่างสะดวกรวดเร็ว และเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ผู้ให้บริการชำระเงินหันมาให้ความสำคัญในการขยายการให้บริการชำระเงินผ่านอุปกรณ์เหล่านี้แก่ลูกค้ามากขึ้น​​

​ในปี 2554 ธปท. ได้กำหนดให้การพัฒนาระบบการชำระเงินทั้งในระดับภายในประเทศและระหว่างประเทศเป็นหนึ่งในแผนยุทธศาสตร์ 5 ปี ของ ธปท. นอกจากนี้ ธปท. ได้ร่วมกับผู้แทนจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องซึ่งประกอบด้วยผู้แทนจากหน่วยงานภาครัฐ ภาคธุรกิจ ภาคการธนาคารและนักวิชากรอิสระ จัดทำ "แผนกลยุทธ์ระบบการชำระเงิน ปี 2555 - 2559" ซึ่ง กรช. ได้ให้ความเห็นชอบให้ใช้แผนกลยุทธ์นี้เป็นกรอบในการดำเนินการพัฒนาระบบการชำระเงินของประเทศในระยะ 5 ปีข้างหน้า เพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมายของการมีระบบการชำระเงินที่สนับสนุนการทำกิจกรรมทางเศรษฐกิจของภาครัฐและเอกชนให้มีประสิทธิภาพ มั่นคงปลอดภัย โดยแผนกลยุทธ์ฯ ครอบคลุม 3 วัตถุประสงค์หลัก ได้แก่ การเพิ่มประสิทธิภาพ การลดความเสี่ยง และการคุ้มครองผู้บริโภค​​

​ในปีที่ผ่านมา กรช. ได้พิจารณานโยบายสำคัญเกี่ยวกับระบบการชำระเงิน รวมถึงผลักดันโครงการต่างๆ หลายโครงการ เช่น การปรับค่าธรรมเนียมบริการชำระเงินที่ส่งเสริมการโอนเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ของภาคธุรกิจแทนการใช้เช็ค การปรับลดค่าธรรมเนียมบริการเอทีเอ็มข้ามจังหวัด เพื่อให้เกิดความเท่าเทียมกันระหว่างประชาชนในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด การพัฒนาระบบการหักบัญชีเช็คให้มีต้นทุนต่ำลงและรวดเร็วมากขึ้น โดยการใช้ภาพถ่ายเช็คแทนการแลกเปลี่ยนตัวเช็ค เป็นต้น​​

ใน ปี 2552 ที่ผ่านมาเรามี คณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) ชุดใหม่ซึ่งได้รับ การแต่งตั้งตามพระราชบัญญัติธนาคารแห่งประเทศไทยที่แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2551 และธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้ยกระดับงานด้านการรักษา เสถียรภาพ ของระบบการชำระเงินให้เป็นงานหลักอีกด้านหนึ่งของ ธปท. ควบคู่กับการรักษา เสถียรภาพทางการเงินและระบบสถาบันการเงิน แนวคิดในการแต่งตั้ง กรช. ชุดใหมนี้ก็เพื่อเป็นเวทีสำหรับความร่วมมือของหน่วย งานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบการชำระเงิน อันจะทำให้การกำหนดนโยบายด้านระบบการ ชำระเงินของประเทศได้รับมุมมองที่หลากหลายและตอบสนองความต้องการของผู้ มีส่วนเกี่ยวข้องได้อย่างแท้จริง​

ระบบการชำระเงินมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนกิจกรรมทางเศรษฐกิจและการเงินที่เกี่ยวข้องทั้งสถาบันการเงิน หน่วยงานภาครัฐและเอกชน รวมถึงประชาชนทั่วไป เพื่อให้สามารถบริหารเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ การพัฒนาทางเทคโนโลยีในปัจจุบันมีส่วนสำคัญที่ส่งผลให้เกิดนวัตกรรมด้านการชำระเงินที่มีความหลากหลาย และสะดวกรวดเร็วยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น การชำระเงินด้วยบัตรพลาสติก อินเทอร์เน็ต โทรศัพท์เคลื่อนที่ เป็นต้น ซึ่งนวัตกรรมดังกล่าว นอกจากจะเอื้อประโยชน์ให้ภาคธุรกิจและประชาชนทั่วไปมีความสะดวกสบายในการใช้บริการทางการเงินแล้วยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของระบบการชำระเงินด้วยการลดการใช้เงินสดซึ่งเป็นสื่อการชำระเงินที่มีต้นทุนสูงสำหรับระบบเศรษฐกิจด้วย​

​ในโลกแห่งเทคโนโลยีสารสนเทศเช่นปัจจุบัน ระบบการชำระเงินได้ทวีความสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจมากขึ้น ทั้งในด้านการเป็นเครื่องมือสนับสนุนให้ภาคธุรกิจสามารถบริหารเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการเป็นโครงสร้างพื้นฐานรองรับการทำธุรกิจหรือการให้บริการรูปแบบใหม่ เช่น การทำธุรกรรมพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ผ่านอินเตอร์เน็ตและโทรศัพท์เคลื่อนที่ เป็นต้น นอกจากนี้ ระบบการชำระเงินยังมีความสำคัญเชิงสังคม ในด้านการเป็นบริการที่เข้าถึงประชาชนจำนวนมาก จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินชีวิตประจำวัน และการหยุดชะงักของบริการด้านการชำระเงินอาจส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมส่วนรวมได้อย่างกว้างขวาง​

ปัจจุบันประเทศไทยยังมีการใช้เงินสดและเช็คค่อนข้างมาก ส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพโดยรวมของระบบเศรษฐกิจ คณะกรรมการระบบการชำระเงิน (กรช.) จึงมีนโยบายมุ่งส่งเสริมให้มีการใช้บริการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์แทนการใช้เงินสดและเช็คมากขึ้น สำหรับการหักบัญชีเช็คนั้น มีโครงการระบบการตัดการเดินทางของตัวเช็ค (Cheque Truncation System) ที่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการระบบเช็คโดยมีเป้าหมายสุดท้ายที่จะใช้ภาพดิจิตอลเช็ค (Cheque Image) แทนการส่งเช็ค (Physical cheque) อย่างในปัจจุบัน​

สำหรับปี พ.ศ. 2548 เป็นอีกปีหนึ่งที่ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญอีกครั้งของระบบการชำระเงินไทย เริ่มจากการที่ ธปท. ได้ประกาศนโยบายที่จะปรับเปลี่ยนบทบาทเพื่อมุ่งเน้นงานด้านการกำกับดูแล (Oversight) ระบบการชำระเงินให้มากขึ้น พร้อม ๆ กับการลดบทบาทการเป็นผู้ดำเนินการด้านการชำระเงิน โดยให้ภาคเอกชนเข้ามาทำหน้าที่แทน การปรับเปลี่ยนบทบาทดังกล่าวก็เพื่อให้ก้าวทันกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบและวิธีการชำระเงินใหม่ ๆ บทบาทที่เพิ่มมากขึ้นของผู้ให้บริการที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน รวมถึงการขยายธุรกิจเข้ามาในประเทศไทยของผู้ให้บริการต่างประเทศ อีกทั้งรูปแบบการดำเนินธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงไป โดยเน้นการสร้างกลุ่มพันธมิตรระหว่างกลุ่มธุรกิจ เช่น การร่วมมือกันระหว่างธนาคารพาณิชย์กับบริษัทผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์มือถือ เป็นต้น​

​ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2547 ที่ผ่านมา ธปท. ได้เริ่มนำการบริหารจัดการศูนย์เงินสดรูปแบบใหม่มาใช้โดยได้ให้ธนาคารพาณิชย์รับผิดชอบกิจกรรมด้านการนับคัดและเก็บรักษาเงินสดจากเดิมที่ ธปท. ได้ช่วยทำหน้าที่ดังกล่าวแทนธนาคารพาณิชย์ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวนอกจากจะสอดคล้องกับหลักปฏิบัติสากลแล้ว ยังเป็นการส่งสัญญาณให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวกับการใช้เงินสดต้องเริ่มตระหนักถึงภาระค่าใช้จ่ายที่ตนควรจะต้องรับผิดชอบในฐานะผู้ใช้บริการ ไม่ว่าจะเป็นธนาคารพาณิชย์ ผู้ค้าส่งและค้าปลีก หรือประชาชน เพื่อนำไปสู่การเร่งปรับปรุงวิธีการทำงานและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการใช้เงินสดให้เป็นไปในทิศทางที่เหมาะสม​

​ปี 2546 นโยบายด้านการชำระเงินได้มุ่งเน้นการปรับปรุง และพัฒนาเพิ่มประสิทธิภาพของระบบการชำระเงิน เพิ่มจำนวนของการใช้สื่อต่าง ๆ ให้มากขึ้นเพื่อให้เกิดการประหยัดด้านเศรษฐกิจและส่งผลให้ต้นทุนและค่าธรรมเนียมในการใช้บริการของผู้บริโภคลดลง โดยได้มีการดำเนินการต่าง ๆ ที่สำคัญ โครงการ Cheques Truncation โครงการส่งเสริมการใช้ระบบการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์เชิงรุก โครงการต้นทุนและค่าธรรมเนียมระบบการชำระเงินที่​

การมีระบบการชำระเงินที่สะดวก รวดเร็ว และปลอดภัย จะช่วยให้ภาคเศรษฐกิจและการเงินดำเนินไปอย่างราบรื่นและมีเสถียรภาพ อีกทั้งเป็นกลไกที่ช่วยส่งเสริมการเชื่อมโยงทางการค้าและการลงทุนระหว่างประเทศ ส่งผลให้ระบบการเงินโดยรวมมีเสถียรภาพ ระบบเศรษฐกิจมีต้นทุนลดลง และการดำเนินนโยบายการเงินเป็นไปอย่างราบรื่น เพื่อให้การดำเนินงานด้านระบบการชำระเงินเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพในปี 2544-2545 ธปท. ได้ดำเนินงานด้านระบบการชำระเงินหลักที่สำคัญ 3 ด้าน คือ ด้านโยบาย ด้านโครงสร้างองค์กร และด้านการพัฒนาระบบ​